A ashirov, sh. Atadjanov

0 ‘zbekiston mustaqillikka erishgach, moziydan meros bo ‘lib
o ‘tgan ana shunday salbiy holatlarga yangicha nigoh bilan qarasii.
139

---

ajdodlarimiz tomonidan ko‘p asrlar rnobaynida yaratilgan g‘oyat 
ulkan, bebaho m a’naviy, m adaniy m erosim izni, o ‘tm ish 
tariximizni, qolaversa, umummilliy ma’naviy islohotlarni amalga 
oshirish asosiy vazifalardan biri sifatida e ’tirof etildi va ular 
davlat siyosati darajasidagi g‘oyat muhim vazifa qilib belgilandi. 
Bugungi kunda hayotiy zaruratning o ‘zi xalqimiz fe’l-atvori, 
mentalitetini yangilashga jiddiy e’tibor qaratishga undamoqda. 
Lekin, afsuski, bugungi kunda jahon miqyosida kechayotgan 
boshqa bir muhim jarayon — globallashuv natijasida dunyo 
xalqlari uchun umumiy etiket, umumiy fe’l-atvor, umumiy 
mentalitet shakllanmoqda. Bunga bevosita jahon miqyosida 
kechayotgan siyosiy, iqtisodiy va axborot borasidagi global­
lashuv ancha kuchli ta ’sir qilmoqda. Bunday globallashuv, ya’ni 
bir xillashuv muayyan ijobiy natijalar berishiga qaramasdan, 
ko‘plab salbiy oqibatlarga ham olib kelmoqda. Bu Sharq gavhari 
bo£lgan o‘zbek xalqining milliy mentalitetiga ham bevosita, ham 
bilvosita ta’sir ko‘rsatmoqda. Natijada globallashuv o‘zbeklarning 
milliy mentalitetiga xos ko‘plab qadriyatlari, marosim va udumlari 
unutilishiga sabab bo‘lmoqda. Shu boisdan ham hozirgi davrda 
xalqirnizning milliy mentalitetini o‘zida aks ettiruvchi qadimiy 
urf-odatlari, marosimlarini saqlab qolish uchun quyidagilarga 
alohida e ’tibor qaratish zarur:
1. Qadimiy urf-odatlar, folklor namunalari saqlanib kela- 
yotgan mintaqalar (Boysun, Urgut, Shahrisabz kabilar)ni davlat 
muhofazasiga olish va ularga maxsus maqom berish.
2. Xalq mentalitetidagi ijobiy jihatlarni asrab qolish va saqlash 
maqsadida etnoekologik jam g‘armalar, tashkilotlar tuzish.
3. Xalqimiz milliy mentalitetiga oid eng qadimiy urf-odat va 
marosimlarni ommaviy axborot vositalari orqali keng targ'ib 
qilish.
Butun dunyo b o ‘yicha ulkan globallashuv jarayonlari 
kechayotgan bir vaqtda o‘zbek milliy mentalitetini tadqiq qilish 
uning umuminsoniy qadriyatlarga nechog‘lik mosligini kuzatish 
imkonini beradi. Qolaversa, xalqirnizning qadimiy an’analar, 
azaliy urf-odat hamda marosirnlarga ega bo‘lishi o‘ziga xos va o‘ziga 
mos milliy mentalitetga ega xalq ekanligini tasdiqlab turibdi.
140

---

1. M adaniyatning etnik funksiyasi. Etnik m adaniyatning 
o ‘ziga xos himoya vositalari.
2. Etnos madaniyati va etnik madaniyat. Etnik madaniyat 
tuzilishi.
3. Etnik madaniyat va dunyo madaniyati.
4. Etnik stereotiplar, munosabatlar.