|
A. Adlerning individual psixologiyasi
A.Adlerning individual psixologiyasi Tayyorladi: Ibodullaeva Maftuna Alfred Adler (1870-1937) individual psixologiyaning asoschisi hisoblanadi. Uning asosiy asarlari: «Nerv xarakteri haqida» (1912), «Individual psixologiyaning nazariyasi va amaliyoti» (1920), « Insonshunoslik» (1927), «Hayotning mazmuni» (1933). Alfred Adler (1870-1937) individual psixologiyaning asoschisi hisoblanadi. Uning asosiy asarlari: «Nerv xarakteri haqida» (1912), «Individual psixologiyaning nazariyasi va amaliyoti» (1920), « Insonshunoslik» (1927), «Hayotning mazmuni» (1933). Inson-yagona va o‘zini o‘zi muvofiqlashtiruvchi organizm; individuum (lat.) — bo‘linmas. Inson hayotiy faolligining hech bir namoyon bo‘lishini izolyasiyada ko‘rib bo‘lmaydi, lekin faqat shaxsga munosabatda to‘liq ko‘rib chiqish mumkin deydi A.Adler. Inson-yagona va o‘zini o‘zi muvofiqlashtiruvchi organizm; individuum (lat.) — bo‘linmas. Inson hayotiy faolligining hech bir namoyon bo‘lishini izolyasiyada ko‘rib bo‘lmaydi, lekin faqat shaxsga munosabatda to‘liq ko‘rib chiqish mumkin deydi A.Adler.
Inson hayoti
shaxs uchun ahamiyatli maqsadlar yo‘nalishidagi o‘sish va rivojlanishga uzluksiz harakat, hayot maqsadlari, insonning taqdirini belgilaydi.
Inson xulq-avtori o‘zi va atrof olam haqidagi tasavvurlari bilan belgilanadi «appersepsiya sxemasi».
Erishilmagan maqsad yoki vazifalar inson xulq-atvorini yo‘naltirib, harakatlantirib turadi.
Insonga yagona, yaxlit, unsurlari bir-biri bilan o‘zaro muvofiq keluvchi mavjudod sifatida qaraydi.
Individuum jamiyatdan, boshqa insonlardan xoli holda bo‘lmaydi, insonning xulq-atvori sotsial determinantlar bilan aniqlangan sotsial mazmunda sodir bo‘ladi, Oqibatda insonda boshqa insonlar bilan hamkorlikda sotsial o‘zaro munosabatlarda ishtirok etishga intilishni ifodalovchi sotsial qiziqishlar shakllanadi.
Nomukammallik kompleksi
Nomukammallik kopleksi atamasini A.Adler fanga olib kirgan bòlib, ushbu tuyg‘uni barcha bolalar jismoniy o‘lchamlari, kam kuchligi va imkoniyatlarining pastligi oqibatida boshdan kechiradilar. Nomukammallik kopleksi atamasini A.Adler fanga olib kirgan bòlib, ushbu tuyg‘uni barcha bolalar jismoniy o‘lchamlari, kam kuchligi va imkoniyatlarining pastligi oqibatida boshdan kechiradilar. Kelajakda juda kuchli, kompleksga aylantirish, ijobiy o‘sish va rivojlanishni qiyinlashtirishi mumkin. Biroq o‘rtacha darajali nomukamallik bolada “kuchli bo‘lish yoki boshqalardan kuchli bo‘lish”ga, kamolotga, ustunlikka, o‘zining qobiliyatlarini rivojlantirishga undashi mumkin.
Mukammaallik
Mukammalikda masqad ijobiy va salbiy bo‘lishi mumkin. Mukammalikda masqad ijobiy va salbiy bo‘lishi mumkin. Agar u ijtimoiy manfaatga va boshqalarning foydasiga yo‘naltirilgan bo‘lsa, rivojlanish konstruktiv va sog‘lom yo‘nalishga ega bo‘ladi. Bu rivojlanish, ko‘nikma va malakalarning kamol toptirish, mukammal hayot uslubiga ega bo‘lish uchun ishlashga intilish. Biroq ayrimlar mukammallikka boshqlar ustidan humkronlik qilish orqali erishishga urinadi. Bu hokimiyat va agressiyada namoyon bo‘ladi.
Kamolotga intilish tug‘ma bo‘lib, bu hayotning bir bo‘lagi, hayotga
intilishning bo‘lmasligi ma’nosiz, deydi A.Adler.
Adler shaxs tiplarini 4 turga ajratgan: Adler shaxs tiplarini 4 turga ajratgan:
Boshqaruvchi tip
Oluvchi tip
Sotsial tip
Qochuvchi tip
Boshqaruvchi tip
Bu tip insonlar o‘ziga ishongan va g‘ayratli, ahamiyasiz sotsial manfaatlarga, agar bular mavjud bo‘lmasa. Ular faol, ammo sotsial rejada emas, ularga boshqalarning baxt-saodati ahamiyasiz, ular tashqi olam ustidan hukmronlik qilish xos. Asosiy hayotiy muammolarini ular dushmanlik, antisotsial hal etadilar (jinoyatchilar, narkomanlar, qonunbuzarlar).
tashqi olamga tekinxo‘rlik va o‘zining ehtiyojlarining ko‘p
qismini boshqalar hisobiga qondirishga intiluvchi odamlar. Ularda sotsial
manfaatlar yo‘q, ular boshqalardan ko‘proq narsa olishga intiladilar. Ularning
faolligi yuqori emas, ularning boshqalarga azob-uqubat keltirish ehtimoli kamroq
Oluvchi tip
Qochuvchi tip
bu insonlarning sotsial qiziqishlari ,, shaxsiy muammolarni hal etishdagi majburiy faolligi past, ular muvaffaqiyasizlikdan qo‘rqadilar va Hayotiy muammolarini echishdan qochadilar. Ular qiyinchilik yoki omadsizlik tug‘diradigan barchasidan qochadilar.
Sotsial tip
Bu etuk talabga javob beradigan, sotsial manfaatlar bog‘lab turadi va yuqori faollikka ega. Bu inson boshqa insonlarga g‘amxo‘rlik ko‘rsatuvchi, ular bilan munosabatga qiziquvchi, insonlarning asosiy hayotiymuammolarini hal etuvchi muammolarni-ish, sevgi, do‘stlik-hamkorlikni, shaxsiy mardlikni, mas’uliyatni talab etishini biladi va boshqa insonlarning rohatfarog‘atida o‘zining hissasi qo‘shishga tayyor.
Alfred Adlerning amalga oshirgan ishlari psixologiyda ahamiyatli òrinni egallagan. Hamda bu ishlar psixologiya rivojiga òz salmoqli hissasini qòshishga ham ulgurgan. Alfred Adlerning amalga oshirgan ishlari psixologiyda ahamiyatli òrinni egallagan. Hamda bu ishlar psixologiya rivojiga òz salmoqli hissasini qòshishga ham ulgurgan.
http://fayllar.org
Do'stlaringiz bilan baham: |
