A. A. Yusupxodjayev,B. T. Berdiyarov

 
Обезмежи-
вание
Missizlantir
ish 
Decopperizati
on 
Metall,qotishma,toshqol va 
boshqa ashyolardan misni 
chiqarib olish jarayoni.
 
Обезуглеро
живание
Ko‘mirsizla
ntirish 
Decarburizati
on 
Suyuq metall tarkibidagi 
uglerodni yo‘qotish jarayoni.
 
Обессери-
вание
Oltingugurt
sizlantirish 
desulphurizati
on 
YUqori haroratda moddalar 
tarkibidagi oltingugurtni oksidlash 
yo‘li bilan kamaytirish
 
Осадок
Cho‘kma 
precipitate 
CHo‘ktirish jarayonidan olingan 
qattiq mahsulot.
 
Осаждение
Cho‘ktirish 
Precipitation 
Suspenziya va emulsiyalardan 
mayda,qattiq zarralarni og‘irlik 
kuchi ta’sirida ajratish.
 
Пассиватор
Susaytirgic
h 
passivator 
Jarayonning tezligini 
sekinlashtiruvchi moddalar 
(asosan oksidlovchila
 
ПДК 
(пределно 
допустимая 
концент-
рация)
REK 
(ruxsat 
etilgan 
konsentratsi
ya) 
safeconcentrat
ion 
Zaharli moddalarning insonga 
zarar etkazmaydigan 
konsentratsiyasi.
 
Радиоактив
-ность
Radiofaollik Radioactivity 
Radiy .aktiniy va boshqa unsurlar 
atomlarining o‘z-o‘zidan 
emirilib,alfa,betta,gamma nurlar 
chiqarib,boshqa elementlarga 
aylanib turish xodisasi.
 
Раствори-
тель
Erituvchi 
solvent 
Moddalarni eritish xususiyatiga 
ega bo‘lgan suyuqlik.
 
Растворение
Eritish 
dissolution 
Moddani erituvchi ta’siri ostida 

---

205 
suyuq holatga keltirish.
 
 
Раствор
 
Eritma 
 
solution 
Ikki yoki undan ortiq a’zolardan 
iborat bir jinsli aralashma. 
Eritmalar: buferli,ideal,qattiq, 
qotishma,suyuq,gazli,va 
h.k.bo‘ladi.Eritma va erituvchidan 
iborat.
 
Реагент
Reagent 
reagent 
Kimyoviy reaksiyada ishtirok 
etuvchi modda.
 
Реактив
Reaktiv
chemical 
agent
Laboratoriya, ilmiy tadqiqot 
tajribalarida ishlatiladigan 
kimyoviy modda 
Реактор
Reaktor 
reactor 
kimyoviy reaksiyalar 
o‘tkaziladigan dastgoh.
 
Реакция
Reaksiya 
reaction 
Moddalar,ion,molekula yoki 
zarralar o‘rtasidagi o‘zaro 
ta’sirlashish jarayoni.
 
Седимен-
тация
CHo‘kish 
Sedimentation 
Gravitatsion maydon va 
markazdan qochma kuch 
yordamida eritmadan qattiq 
modda zarralarining o‘lchamiga 
qarab qatlam-qatlam bo‘lib 
cho‘kishi
 
Селектив-
ное 
извлечение
Tanlab 
ajratish 
selective 
extraction 
Metallni yoki metall birikmalarini 
kon mahsulotlaridan tanlab ajratib 
olish
 
Селектив-
ные 
реактивы
Saylanma 
reaktivlar 
selective 
reagent 
Ko‘p ionlar orasidan bir xil ionlar 
bilangina reaksiyaga kirishuvchi 
moddalar
 
Скважина
Quduq 
hole 
Suyuq yoki gaz holidagi 
moddalarni er ostidan chiqarib 
olish uchun mo‘ljallangan 
qurilma.
 
Смола
Qatron 
resin 
YUqori polemirli uglevodlar 
zanjirining fazoviy turidan tashkil 
topgan,tarkibida ion almashuvi 
faol guruhlari bo‘lgan organik 

---

206 
qattiq modda.
 
Фаза
faza 
phase 
CHegara sirtlari bilan ajratilgan va 
tashqi kuch ta’sir qilmaganda 
o‘zining barcha nuqtalarida bir xil 
fizik xossalarga ega bo‘lgan 
sistema.
 
Фарфор
Chinni 
porcelain 
Suyuqlik va gazlarni 
shimmaydigan, tuproq, qum, 
kaolinit va dala shpati 
qorishmasiga shakl berilgandan 
keyin yuqori haroratda qizdirib 
olinadigan oq sopol.
 
Хвосты
Chiqitlar 
tailings 
Tarkibida metall miqdori kam 
bo‘lgan keraksiz jinslar. Ular 
chiqindixonalarda saqlanadi. 
Keyinchalik uni xom ashyo 
sifatida ishlatish mumkin.
 
Цветные 
металлы
Rangli 
metallar 
non-ferrous 
metal 
Temir va uning birikmalaridan 
boshqa hamma metallarning 
sanoatdagi umumiy nomi.
 
Цианиро-
вание
Sinillash 
Cyanidation 
Nodir metallarni sinil eritmasi 
bilan tanlab eritish jarayoni.
 
Чан