A. A. Temirov Toshkent 2022

Territorial magistral tarmoqlardan (backbone wide-area networks) korxonaning katta bo’limlariga tegishli bo’lgan yirik lokal tarmoqlarni bir maromda ishlashini ta’minlash maqsadida birlashtirish uchun foydalaniladi.
Magistral tarmoqqa odatda, ko’p sonli tarmoq osti tarmoqlari (subnets) ulanganligi sababli, uning o’tkazish qobiliyati ancha yuqori bo’lishi kerak bo’ladi (2-rasm).

2-rasm. Korxona global tarmog’ining tuzilishi.


Magistral tarmoqlarga ulanish imkonini beradigan tarmoqlar deganda, katta bo’lmagan lokal tarmoqlarni va alohida ishlaydigan kompyuterlarni, korxona markaziy tarmog’i bilan bog’laydigan territorial tarmoqlar tushuniladi.
Bunda ishlatiladigan dasturiy va apparat vositalar uzoqdan turib ulanish vositalari deyiladi. Ulanuvchi, ya’ni mijoz tomonidan bunday vositalar sifatida modem va unga kerak bo’ladigan dasturiy vositalar qo’llaniladi. Ko’p sonli ulanuvchilar ishini, markaziy lokal tarmoq tomonidan uzoqdan turib ulanish serveri RAS (Remote Access Server) ta’minlab beradi. Bu server – marshrutizator, ko’prik va shlyuz vazifalarini bajaruvchi dasturiy-apparat kompleksdan iborat bo’ladi.
Tarmoqlardan iborat bo’lgan tarmoqning, ya’ni Internetning arxitekturasi 3-rasmda keltirilgan ko’rinishga ega bo’ladi. Tarmoqlar orasidagi bog’lanishlar marshrutizatorlar yordamida amalga oshiriladi.

3-rasm. Tarmoqlardan iborat bo’lgan tarmoq arxitekturasi – ya’ni Internet tarmog’i.

XULOSA
Ushbu amaliy mashg‘ulotda WAN ya’ni Global kompyuter tarmoqlari haqida chuqur tushunchaga ega bo’ldim va yaratilish chizmalari bilan tanishib chiqdim. Undan tashqari global kompyuter tarmoqlari ko’rsatkichlarini bilib oldim.
Ushbu amaliy mashg‘ulot orqali bu tafsiflar o‘rganildi va quyidagi natijalarga erishildi.

4. 
   Ushbu taqqoslash uchun adabiyotlar tahlil qilindi o‘rganildi
   
5. 
   WAN tarmog‘ining tuzilishi o‘rganildi ta’riflari amaliy
   

mashg‘ulotning nazariy qismi keltirildi.
6. WAN tarmog‘i taqqoslash uchun [3] adabiyotdan foydalanilgan
holda asoslar ajratib olindi va taqqoslash ishlari o‘tkazildi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

1. 
   Z.Z.MIRYUSUPOV, J.X.DJUMANOV Kompyuter tarmoqlari. -T.: “Fan va texnologiya”, 2020. 145 bet
   
2. 
   M.M.Musayev, A.A.Qahhorov, M.M.Karimov Kompyuter tarmoqlarini yig’ish. -T.: “Ilm ziyo”, 2006. 160 bet.