A. A. Qaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev kompyuter tizimlari va tarmoqlari

III-BOB. PARALLEL ARXITEKTURALAR
Kо‘pchilik hisoblash mashinalar arxitekturasining asosida masalalar yechish algoritmida dasturlardagi рisoblashlarni ketma-ket kо‘rinishda amalga oshirish amallari yotadi. Hisoblash mashinalar arxitekturasining asos g‘oyasida Djon fon Neyman tomonidan shakllantirilgan dasturning buyruqlarini ketma-ket amalga oshirilishi yotadi. Hisoblash texnikasining unumdorligiga bо‘lgan ta’lab doimiy oshib turgan sharoitda fon Neyman arxitekturasining ketma-ket hisoblashlarni tezlatishdek g‘oyasi о‘z imkoniyatlarini tugatib bо‘lganligi oydinlashdi. Hisoblash texnikasining keyingi taraqqiyoti parallel hisoblashlarga о‘tish bilan bog‘liq, yaʻni nafaqat bitta hisoblash mashinasi doirasida va shuningdek kо‘p sonli protsessorlarni yoki hisoblash mashinalarini birlashtiruvchi tizim va tarmoqlarni yaratish yо‘li orqali. Hisoblash vositalarining tezligini oshirish vositasi sifatida parallelashtirish g‘oyasi ancha oldin paydo bо‘lgan – XIX asr oxirlarida.

Parallellikni usul va vositalarini joriy etish uni qaysi darajada taʻminlanishiga bog‘liq bо‘ladi. Odatda quyidagi parallellashtirish darajalari joriy etiladi: