A. A. Q od irov t ib b iy o t

KASALLARNI DAVOLASH
Ib n S ino kasallarni davolash m asalasiga o ‘tib , d astlab kasalliklar 
haqidagi o ‘z fik r-m u lo h a zalarin i bayon etadi. S o ‘ng u larn i davolash 
usullarini k o ‘rsatadi.
Ib n S ino kasalliklarni so d d a (oddiy) va m urakkab xillarga b o ‘lgan. 
U n in g k o ‘rsatishicha, sodda kasalliklar asosan ayrim a ’zolarda u chraydi, 
u mizoj buzilishi, tarkib o ‘zgarishi va uzluksizlikning uzilishi kabi holatlar 
b ilan n am o y o n b o ‘ladi. M urakkab kasallik sodda kasalliklar q o ‘shilishi 
natijasida paydo b o 'la d i. A m m o, u sodda kasalliklarning oddiy yig‘indisi 
em as, balki yangi h o latd ir. Ib n S ino m urakkab kasalliklarga h a r xil 
shishlar, yallig‘lan ish lar va o ‘sm alarn i m isol qilib k o ‘rsatgan.
K asalliklarni Ib n S ino yana yengil va o g ‘ir tu rlarg a b o ‘lgan. B undan 
ta sh q a ri, ayrim o ‘lk alar v a xalqlarga xos k asallik lar h am b o ‘lishini 
t a ’kidlagan. Bu jih a td a n Ib n S ino ni o ‘lka kasaliklari fan in in g asoschisi 
deb atash m um kin.
Ib n S inoning y o zish ich a, kasalliklar o ‘z rivojlanishi va tugallan ish i 
jih a tid a n t o ‘rt b o sq ich n i bosib o 'ta d i. B irin chi bo sqich kasallikning 
boshlanish davri, ikkinchi bosqich kasallikning z o ‘rayish davri, u chinch i 
b o s q ic h k a s a llik n in g n ih o y a sig a y e tg a n d a v ri, t o ‘r tin c h i b o sq ic h
kasallikning pasayish davri. Bu sxem a b a ’zi yuqum li kasalliklarga nisbatan 
to ‘g ‘ri boTsa h am , u n i h a m m a kasalliklarga tadbiq qilish m u m k in em as. 
C h u n k i, kasalliklarning h am m asi shu t o ‘rt davrni bosib o ‘tm ayd i.
Ib n S ino kasallarn i d av o lash n in g asosiy q o id a la rin i q uy id ag ich a 
ifodalaydi: "Sog‘liq o ‘ziga m os narsa bilan saqlan ad i, kasallik o ‘ziga zid 
narsa bilan davolanadi". Bu yerda Ibn Sino, albatta m izojni k o ‘zda tutgan. 
0 ‘sha za m o n tib b iy o tid a b u q o id a t o ‘g ‘ri, deb h iso blang an. A m m o , bu 
uslub am ald a o ‘zin i yuz foiz o q lam ad i, ak sin ch a k o ‘p in c h a u noxush 
natijalarga h am olib kelgan.1
1 A y tis h la r ic h a A m ir T e m u r z o t ilj a m k a s a llig i b ila n o g ‘rib q o li b , h a r o r a ti j u d a b a la n d