A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

111

---

MDHga a’zo mamlakatlar tomonidan milliy
valutalarining joriy etilishi28
Mamlakatlar
Rubl hududidan chiqish sanasi
(asosiy (oraliq) valutaning
joriy etilishi)
Belarus
1992-yilmay (belorus rubli)
Estoniya
1992-yil iyun (krona)
Latviya
1992-yil iyul (latviya rubli)
Ozarbayjon
1992-yil avgust (manat)
Litva
1992-yil oktabr (litva taloni)
Ukrama
1992-yil noyabr (karbovanets) grivina
Qirg‘iziston
1993-yil may (som)
Gruziya
1993-yil avgust (kupon)
0 ‘zbekiston
1993-yil noyabr (so‘m - kupon) so‘m
Armani ston
1993-yil noyabr (dram)
Qozog‘iston
1993-yil noyabr (tenge)
Moldova
1993-yil noyabr (ley)
Turkmaniston
1993-yil noyabr (manat)
Tojikiston
1995-yil may (tojik rubli) somoni
Albatta, bunday sharoitda iste’mol bozorini himoya qilishning 
yagona va eng to‘g‘ri yo‘li zudlik bilan muomalaga milliy valutani 
kiritish edi. Lekin, jahon tarixidan ma’lumki milliy pul birligini kiritish 
uchun zarur tashkiliy va iqtisodiy shart - sharoit mavjud bo‘lishini 
taqozo etardi, to‘g‘rirog‘i esa ulami yaratish lozim edi. Bu esa o‘z 
o‘mida ma’lum vaqt talab qilardi.
Ammo, 
bu vaqt ichida iste’mol bozorini qog‘ozga aylanib 
borayotgan rubllardan himoya qilib borish ham zurur edi. Aks holda, 
mamlakat iqtisodiyotini izdan chiqib ketish xavfini oldini olib 
bo‘lmasdi. Shuning uchun, dastlabki vaqtlarda iste’mol bozorini himoya 
qilish maqsadida qator tadbirlar amalga oshirildi.
Xususan, 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 1993-yil 
15-may da «Pul muomalasini tartibga solish va respublika iste’mol 
bozorini himoyalashni kuchaytirish to‘g ‘risida» qaror qabul qildi. 
Mazkur qarorga ko‘ra aholining tovar sotib olishi va depozit 
operatsiyalarining bajarilishida pasport va kupon tizimi joriy etildi.
28 Transition Report 2000, EBRD ва бшща манбадар
112

---

0 ‘zbekiston Respublikasi fuqarolari 1993-yil 10-maydan boshlab, 
banklarga qo‘yiladigan omonatlar pasport asosida qabul qilinishi joriy 
etildi, qiymati 25 ming rubldan yuqori bo‘lgan tovarlarni kuponlar 
asosida sotilishi belgilab qo‘yildi, 25 ming rubldan yuqori qiymatdagi 
tovarlar bank omonatchilaming topshiriglga ko‘ra, pul o‘tkazish y o li 
bilan amalga oshirilishi joriy etildi.