A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar


  Долан Э., Кэмпбелл., Кэмпбелл P. Деньги банковское дело и денеж но - кредитная попиш ка -М .: Профико, 1991



Download 10 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/210
Sana13.07.2022
Hajmi10 Mb.
#786835
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   210
Bog'liq
Omonov A.A, Qoraliyev T.M. Pul, kredit va banklar (2)

22 
Долан Э., Кэмпбелл., Кэмпбелл P. Деньги банковское дело и денеж но - кредитная попиш ка -М .: Профико, 1991.
-С . Шунингдек, Х а р и с а JI. Денежная теория. -М .: Прогресс, 1990. - С .8 2 .
27


mahsulotni 
ko‘paytirishda 
pulning 
jamg‘arma 
funksiyasidan 
foydalanadi.
Iqtisodiyotda yuqori inflatsiya darajasi pulning aholi qolidagi va 
kredit muassasalarida jarng‘arma vositasi funksiyasini bir qadar 
chegaralaydi. Aholi o‘zining vaqtincha pul mablagiarini banklarda va 
uyda saqlashdan ko‘radigan iqtisodiy samaradorligi past boiishi, 
iqtisodiyotda tovarlaming bahosini kundan kunga o‘sib borish 
tendensiyasiga ega boigan sharoitda, ushbu, pullami qimmatbaho 
metallami, ko‘chmas mulk va xorijiy valutalami sotib olishga sarflaydi. 
Buning natijasida, mamlakat Markaziy 
banki tomonidan olib 
borilayotgan pul - kredit siyosatining samarasi ko‘zlangan maqsadga 
erishish imkoniyatini bermaydi.
Pulning jamg‘arma funksiyasining ahamiyatini oshirish uchun 
quyidagilami ta’minlash lozim:
- omonatchilaming kredit muassasalarda saqlanayotgan pul 
mablaglaridan iqtisodiy manfaat ko‘rish, istagan paytda to liq va zudlik 
bilan qaytarib olish imkoniyatini ta’minlanganligi;
- qo‘yilgan mablagiaming kafolatlanganligi (sir saqlanishi, 
iqtisodiy barqarorligi, to liq qaytarilishi);
- risk darajasining pastligi.
Pulning frmksiyalari bir - biriga bevosita bogiiq boiib, ular 
doimo bir - birini toldirgan holda iqtisodiyotda harakatda boiadi.
2.2. Pulning turlariga umumiy tavsif
Kishilik jamiyatida ayirboshlash munosabatlarining chuqurlashuvi, 
mehnat taqsimotining rivojlanishi pulning oddiy tovar shaklidan, hozirgi 
kunda hisob-kitoblarda qollanilayotgan elektron pullar ko‘rimshi 
darajasigacha yetib kelishiga sabab boldi. Albatta, bu juda uzoq davmi 
o‘z ichiga oladi. Kishilar stixiyali tarzda hayot kechirgan va natural 
xo‘jalik tuzumi sharoitida turli buyumlar, hayvonlar, mahsulotlar 
pulning vazifasini bajargan boisa, miloddan oldingi VII - VI asrlarda 
metallar pul sifatida amal qilgan, XI va XII asrlarda qog‘oz pullar, XX 
asrdan esa elektron pullar iqtisodiyotga to io v vositasi sifatida kirib 
keldi.
Demak, pul bugungi kundagi ko‘rinishiga yetib kelguncha juda 
uzoq davr va ijtimoiy - iqtisodiy jarayonlami bosib olgan. Pulning 
turlarini olganishda uni asl qiymatga ega boigan (haqiqiy) pul va asl
28


qiymatga ega boimagan (o‘rinbosar) pul sifatida o‘rganish maqsadga 
muvofiq. Odatda, haqiqiy pullar to io v vositasini bajarganda ular o‘z 
qiymati bo‘yicha ayirboshlash jarayonida ishtirok etgan, iqtisodiyotda 
pul massasini tartibga solish bo‘yicha muammolar mavjud boimagan.
Asl qiymatga ega boimagan pullarning haqiqiy qiymati nominal 
qiymatiga nisbatan bir necha marta past boiib, ular muomalaga 
chiqarilgandan keyin doimiy ravishda tartibga solinib turish lozim. Aks 
holda, iqtisodiyotda pul massasi tovar massasiga nisbatan ortib ketadi va 
qog‘oz pullar o‘zining to io v vositasi sifatidagi qobiliyatini yo‘qotadi.
Haqiqiy pullar quyidagi xossalarga ega boigan:
- nominal qiymatning real qiymat bilan mutanosibligi;
- qiymatning qardsizlanmasligi, ya’ni haqiqiy pullar har qanday 
sharoitda ham o‘zining dastlabki qiymatini yo‘qotmagan;
- ulami boshqa tovarlar kabi iste’mol qilish mumkinligi.
Biroq, natural pullarning hammasi ham yuqoridagi xossalami uzoq 
muddatga saqlab turish imkoniyatiga ega boimagan. Masalan, bug‘doy, 
tamaki, choy, baliq, jun kabilar vaqt o‘tishi bilan o‘zming dastlabki 
xususiyatlarini yo‘qotgan.

Download 10 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   210




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish