A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov

Masalalar yechish namunalari 
1-masala.
Agar T=273 K da kislorod uchun ichki ishqalanish 
koefitsienti 
η
=18,8*10
-6
Pa.s ga teng bo’lsa, kislorod molekulasining 
effektiv diametri topilsin. 
 Yechimi.
Ichki ishqalanish koeffitsentining molekula tezligi va 
erkin yugurish uzunligi orasidagi o’zaro bog’lanishidan foydalanib 
kislorod molekulasi diametrini topish mumkin 
ρ
λ
η
>
><
<
=
v
3
1
(1) 
bu yerda  molekulalarning o’rtacha arifmetik tezligi, <
λ
>- o’rtacha 
erkin yugurish uzunligi, 
ρ
- gazning berilgan sharoitdagi zichligi. O’rtach 
arifmetik tezligi quyidagi formuladan aniqlanadi

---

72 
πµ
RT
v
8
=
(2) 
Bu yerda R- universal gaz doimiysi, T- absolyut xarorat, 
µ
- bir mol gaz 
massasi. O’rtacha erkin yugurish uzunligi quyidagi formula bilan 
ifodalanadi
P
d
kT
2
2
π
λ
>=
<
(3) 
bu yerda k- Bolsman doimiysi, d- molekulaning effektiv diametri, p- gaz 
bosimi. Gaz zichligini idela gaz holat tenglamasidan aniqlash mumkin 
RT
µρ
ρ
=
(4) 
(2),(3) va (4) ifodalarni (1) formulaga qo’yib,quyidagini hosil qilamiz
R
T
d
k
π
µ
π
η
2
3
2
=
(5) 
Bundan molekulaning diametri topiladi 
m
d
10
6
23
10
*
3
31
,
8
*
14
,
3
273
*
032
,
0
10
*
8
,
18
*
14
,
3
*
3
10
*
38
,
1
*
2
−
−
−
=
=