A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov

1.3. Xo‘jaIik hisobi turlarida qoMlaniladigan o‘lchov birliklari
Hisobning har bir turi bir xil xo‘jalik operatsiyasini turli 
vaziyatlarda ko ‘rib chiqadi, bu esa ayrim bosqichlarda uning 
foydalanuvchilarini qiziqtiradigan axborot oqimlarining kesishishini
13

---

istisno qilmaydi. Bunga erishish hisobning barcha turlariga xos bo‘lgan 
muhim xususiyat, y a’ni bir xil oMchovlardan: 
natura, mehnat va pul
oMchovlaridan foydalanish tufayli mumkin bo‘ladi.
Hisob ishlarida qo‘llaniladigan o ‘lchov birliklaridan alohida- 
alohida foydalanish mumkin.
Shunday xo‘jalik jarayonlari amalga oshiriladiki, ularda bir vaqtda 
natural va pul o'lchov birliklaridan foydalaniladi. 0 ‘lchov birliklarini 
qo‘llash birinchidan hisob turiga bog‘liq bo‘lsa, ikkinchidan amalga 
oshirilayotgan xo‘jalik jarayoniga ham bog‘liqdir. Hisob turlarining 
o ‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda o ‘lchov birliklaridan 
foydalanish imkoniyati yaratiladi.
Natura o ‘lchovlari 
- hisobga olinayotgan xo‘jalik mablag‘lari va 
ulaming harakatlarini natura holida ifodalash uchun xizmat qiladi. 
Natura 
o ‘lchovlarini 
qo‘llash 
hisobga 
olinayotgan 
obyektning 
xususiyatlari, y a’ni uning fizik va iste’mol xossasi farq qiladi. Masalan, 
hisob obyektlari: og‘irlik birligida (gramm, kilogramm, sentner, tonna); 
hajm birligida (metr, kubometr); uzunlik birligida (santimetr, metr, 
kilometr); hisob birligida (dona, bosh) va boshqalarda o ‘lchanadi.
Natura o ‘lchov birliklari moddiy qiymatliklami hisoblash, tortish 
va oMchash natijasida olingan m a’lumotlami hisobga olish, ulaming 
miqdor hamda sifat o ‘zgarishlari ustidan nazorat olib borish uchun 
qo ‘llaniladi. Ular yordamida umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlaming 
olinishi istisno qilinadi.