A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov

qurilishini hisobda aks ettirish
№
X o'jalik operatsiyalarining m azm uni
Sum ma,
m ing so‘m
Debet
Kredit
1
P u d rat tash k ilo tig a m a te ria lla r sotildi
3600
4010
9220
2
B erilg an m ateriallar b o ‘y ic h a Q Q S hiso b lan d i
600
9220
6410
3
M ateria llar h iso b d an chiqarildi
3000
9220
1050
4
P u d rat tashkiloti o ld id a sex q u rilish i b o ‘y ich a 
q arz aks ettirildi
36000
0810
6010
5
P u d rat tashkiloti x iz m a tla rig a haq to ‘landi
36000
6010
5110
6
Sexni foy d alan ish g a to p sh irild i
36000
0120
0810
Buxgalteriya hisobida obyektlar qurilishi bo‘yicha xarajatlar smeta 
hujjatlarida belgilangan xarajatlaming texnologik stmkturasi bo‘yicha 
guruhlanadi 18-son “Kapital m ablag‘ sarflashlar bo‘yicha xarajatlar 
hisobini yuritish” nomli hamda 18/1-sonli “Tugallangan kapital mablag1 
sarflashlar bo‘yicha xarajatlar” nomli qaydnomalarda yuritiladi.
0840-“Asosiy podani tashkil qilish” schyotida: asosiy podaga 
o ‘tkaziladigan xo‘jalikdagi yosh mahsuldor va ishchi hayvonlami 
o ‘stirish bo‘yicha xarajatlar; asosiy poda uchun xarid qilingan katta 
yoshdagi mahsuldor va ishchi hayvonlaming qiymati shuningdek, ulami 
yetkazib berish bilan bogMiq xarajatlar; boshqa korxonalardan tekinga 
olingan katta yoshdagi hayvonlami xo‘jalikka yetkazib berish bilan 
bog‘liq xarajatlar hisobga olinadi.
Asosiy podani shakllantirishga sarflangan kapital xarajatlami 
hisobga olish quyidagi ikkita usul bilan amalga oshiriladi:
- o ‘stirishdagi va boquvdagi mollarni asosiy podaga o ‘tkazish 
orqali;
310

---

-ishchi va mahsuldor hayvonlami sotib olish orqali.
Ish kuchi sifatida foydalaniladigan mollar - otlar, ho‘kizlar, 
tuyalar, eshaklar va boshqa ish hayvonlari (shu jumladan aravada yuk 
tashishlarda 
foydalaniladigan 
hayvonlar), 
shuningdek 
mahsulot 
beradigan mollar (yosh mollar, sut, ju n va hokazo) - sigirlar, qo‘toslar, 
nasldor biyalar (ish kuchi hisoblanmaydi), sovliqlar va boshqa mollar 
buxgalteriya hisobida qishloq xo ‘jaligi tashkilotining asosiy podadagi 
hayvonlari hisoblanadi. Asosiy podadagi hayvonlar asosiy vositalar 
tarkibida ish hayvonlari va mahsuldor mollar sifatida hisobga olinadi.
Balans qiymatini e ’tirof etish payti, baholash va ularga nisbatan 
qo‘llaniladigan amortizatsiyani hisoblash usullarini aniqlash, shuningdek 
hayvonlaming asosiy podadan ish hayvonlari va mahsuldor mollar 
tarzida chiqib ketishidan balans qiymati o ‘zgarishlari va moliyaviy 
natijalami 
belgilash 
hamda 
hisobga 
olish 
“Asosiy 
vositalar” 
buxgalteriya hisobi milliy standard (5-son BHMS)ga muvofiq amalga 
oshiriladi.
Asosiy podaga o ‘tkaziladigan yosh hayvonlar haqiqiy tannarx 
bo‘yicha baholanadi. Asosiy podaga o ‘tkaziladigan yosh mahsuldor va 
ishchi hayvonlaming barcha turlarining qiymati yil davomida 1110 
“0 ‘stirishdagi hayvonlar” schyotidan 0840 “Asosiy podani tashkil 
qilish” schyotining debetiga yil boshida hisobda turgan balans 
qiymatiga, yil boshidan to hayvonlami asosiy podaga o ‘tkazish 
vaqtigacha b o ig a n davrda ortgan vazni yoki o ‘sgan vaznining reja 
tannarxini qo‘shgan holda, hisobdan chiqariladi. Bir vaqtning o ‘zida, 
yosh hayvonlami asosiy podaga o ‘tkazishda 0170 “Ishchi va mahsuldor 
hayvonlar” schyoti debetlanadi va 0840 “Asosiy podani tashkil qilish” 
schyoti kpeditlanadi. Yil oxirida hisobot kalkulyatsiyasi tuzilgandan 
keyin yil davomida o ‘tkazilgan yosh hayvonlaming k o ‘rsatilgan qiymati 
bilan uning haqiqiy tannarxi o ‘rtasidagi farq 1110 “0 ‘stirishdagi 
hayvonlar” schyotidan 0840 “Asosiy podani tashkil qilish” schyotiga, 
bir vaqtning o ‘zida hayvonning bahosini aniqlab, qo‘shimcha 0170 
“Ishchi va mahsuldor hayvonlar” schyotlariga hisobdan chiqariladi.
Chetdan xarid qilingan katta yoshdagi ishchi va mahsuldor 
hayvonlaming qiymati 0840 “Asosiy podani tashkil qilish” schyotining 
debetiga uni yetkazib berish xarajatlari bilan birgalikda, xarid qilishning 
haqiqiy tannarxi bo‘yicha kirim qilinadi.
311

---

Asosiy podani tashkil etishning tugallangan muomalalari bo‘yicha 
xarajatlar 0840 “Asosiy podani tashkil qilish” schyotidan 0170 “Ishchi 
va mahsuldor hayvonlar” schyotining debetiga hisobdan chiqariladi.
Keltirilgan jadvalga asoslanib, qishloq xo‘jaligida asosiy podani 
shakllantirishga sarflangan xarajatlami to ‘g ‘ri hisobga olish va ulami 
tannarx aniqlash jarayoni ahamiyatini yoritish mumkin.
Katta yoshdagi ishchi va mahsuldor hayvonlami sotib olish kirim 
dalolatnomasi yoki schyot-faktura bilan rasmiylashtiriladi. Unda 
hayvonlami sotib olish va keltirish xarajatlari asosida haqiqiy tannarxi 
ko‘rsatiladi.
10.9-jadval