|
sintetik schyotining analitik hisob schyotlari
bo‘yicha aylanma qaydnomasi
Obyekt
lar
nomi
0 ‘lchov
birligi
Bahosi
Boshlang‘ich
qoldiq
Kirim
Chiqim
Oxirgi
qoldiq
m
iq
d
o
r
i
su
m
m
a
m
iq
d
o
r
i
su
m
m
a
m
iq
d
o
r
i
su
m
m
a
m
iq
d
o
r
i
su
m
m
a
3.5. Buxgalteriya hisobining schyotlar rejasi
Schyotlar rejasi - buxgalteriya hisobi tizimidagi axborotning
umumiy tuzilishini, uning xo‘jalik mexanizmiga muvofiq holda iqtisodiy
tavsifmi aniqlab beradi.
Amaldagi schyotlar rejasi 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya
Vazirining 2002-yil 9-sentyabrdagi 103-sonli buyrug‘i bilan O ‘zbekiston
Respublikasi buxgalteriya hisobining Milliy standard (21-BHMS)
“X o‘jalik yurituvchi subyektlaming moliyaviy - xo‘jalik faoliyati
buxgalteriya
hisobi
schyotlar rejasi
va
uni
qo‘llash
bo‘yicha
60
yo‘riqnoma” tasdiqlangan va 0 ‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi
tomonidan 2002-yil 23-oktyabrda 1181-son bilan qayd qilingan.
Ushbu standart, mulk shakllaridan qat’iy nazar barcha xo‘jalik
yurituvchi subyektlar tomonidan 2004-yil 1-yanvardan boshlab ijro etila
boshladi.
Ushbu schyotlar rejasini tizimga keltirilgan schyotlar ro‘yxati deb
ta’riflash mumkin.
Barcha schyotlar oltita qism bo ‘yicha tizimga keltirilgan:
I.
Uzoq muddatli aktivlar;
II. Joriy aktivlar;
III. Majburiyatlar;
IV. Joriy kapital;
V. Moliyaviy natijalaming shakllanishi va ishlatilishi;
VI. Balansdan tashqari schyotlar.
Birinchi to ‘rt qism schyotlarining majburiyatlariga asosan
moliyaviy hisobotning I-shakliga balans tuziladi. Beshinchi qism
“Moliyaviy natijalaming shakllanishi va ishlatilishi” schyotlaming
m a’lumotlarga asosan moliyaviy natijalar to ‘g ‘risidagi hisobot 2-shakl
tuziladi.
Schyotlar rejasida barcha schyotlar 9 bo‘lim quyidagi tizimda
keltirib ko‘rsatilgan:
1-bo‘lim. Asosiy vositalar, nomoddiy va boshqa uzoq muddatli
aktivlar;
2-bo‘lim. Tovar-moddiy zaxiralar;
3-bo‘lim. Kelgusi davr xarajatlari va muddati uzaytirilgan
xarajatlar - joriy qismi;
4-bo‘lim. Olinadigan schyotlar-joriy qismi;
5-bo‘lim. Pul mablag‘lari, qisqa muddatli investitsiyalar va boshqa
joriy aktivlar;
6-bo‘lim. Joriy majburiyatlar;
7-bo‘lim. Uzoq muddatli majburiyatlar;
8-bo‘lim. Kapital, taqsimlanmagan foyda va rezervlar;
61
9-bo‘lim. Daromadlar va xarajatlar.
Birinchidan sakkizinchi bo ‘limgacha bo‘lgan schyotlar balans
tuzilishiga
mos
kelsa,
9-bo‘lim
schyotlari
moliyaviy
natijalar
to‘g ‘risidagi hisobot tuzilishiga mos keladi.
Schyotlar rejasining birinchi qismi bir bo‘lim (1- bo‘lim)dan iborat
bo‘lsa, ikkinchi qismi to ‘rt bo ‘lim (2, 3, 4, va 5)lardan, uchinchi qismi
ikki (6 va 7) bo‘limlardan, to ‘rtinchi qism bir (8-bo‘lim) bo‘limdan va
beshinchi qism bir (9- b o iim ) bo‘limdan iborat.
Yangi
schyotlar
rejasida
schyotlar
besh
guruhga
bo‘lib
ko‘rsatilgan.
Schyotlami buxgalterlar tomonidan eslab qolishni osonlashtirish
va axborotlami avtomatlashtirish zaruriyati schyotlarga nomerlar
berkitishni taqozo etadi. Schyotlar rejasidagi schyotlar kodlaridan
tashqari nomiga ham ega. Schyotning nomi - bu tub m a’noda schyotning
o ‘zidir. Chunonchi, har bir shaxsning familiyasi, uning o ‘zini ramzi
bo‘lganidek, schyotning nomi o ‘zini anglatadi. Schyotlar bilan ish olib
borganda asosan ulam ing tayinlanishi va foydalanish tamoyillarini bilish
zarur. Hisob subyektlari tomonidan qo‘llaniladigan schyotlaming to ‘liq
ro‘yxati schyotlar rejasidir. Ayrim subyektlar tomonidan qo‘llaniladigan
schyotlar ro‘yxatida farqlaming mavjudligi ikki xil schyotlar rejasini
taqozo etadi: birinchisi-namunali, qonunchilik bilan belgilangan
schyotlar rejasi, ikkinchisi-buxgalteriya hisobining ish schyotlar rejasi.
Har bir korxona umumiy qonunchilik bilan belgilangan schyotlar
rejasiga asosan o ‘z ish schyotlar rejasini tuzib olishlari kerak. Ish
schyotlar rejasida tanlab olingan schyotlar miqdori xo‘jalik faoliyati
turiga qarab barcha q o ‘llaniladigan xo‘jalik muomalalari hisobini
ta’minlashi kerak.
Hisobning barcha subyektlari namunali schyotlar rejasidan
foydalanishga majbur. Schyotlar rejasida ko‘rsatilmagan schyotlami
qo‘Ilash faqat 0 ‘zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligi bilan
kelishilgan holda amalga oshiriladi.
62
Do'stlaringiz bilan baham: |
