A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov

UO‘K: 657 (075.8)
KBK: 652.052.2ya73
ISBN 978-9943-13-767-7
© A.A. Karimov, J.E. Kurbanbayev,
S.A. Jumanazarov, 2019 
©“IQTISOD-MOLIYA”, 2019

---

Ilm va izlanish bo ‘Imagan joyda
hech qanday rivojlanish,
yuksalish va, umuman, biror-bir
sohaning kelajagi bo ‘Imaydi.
Sh.Mirziyoyev
KIRISH
Mamlakatimizda 
olib 
borilayotgan 
iqtisodiy 
islohotlarda 
buxgalteriya hisobi va hisobotini mustaqil fan hamda amaliyotda 
kompaniyalar 
boshqaruvining 
muhim 
bo‘g ‘ini 
sifatida 
xalqaro 
standartlarga muvofiqlashtirish o‘ta muhim vazifalar sirasiga kiradi.
Iqtisodiyotimizning barcha jabhalarida bo‘lgani kabi, buxgalteriya 
hisobi borasida ham ulkan o ‘zgarishlar sodir bo‘ldi. Keyingi yillar 
mobaynida 
xalqaro 
standartlarga 
to ‘la-to‘kis 
javob 
beruvchi 
buxgalteriya hisobi tizimini yaratish borasida ko‘pgina islohotlar olib 
borilmoqda. Buxgalteriya hisobidan foydalanuvchilar doirasi ancha 
kengayib borayotganligi, integratsiya jarayonlari chuqurlashayotganligi, 
qo‘shma korxonalar Ьафо etilayotganligi, jahon moliya bozoriga 
chiqilayotganligi sarmoyalar, ishchi kuchi va valyutaning ayrim 
mamlakatlar o ‘rtasida erkin harakatlanishi zarurligi buxgalteriya hisobi 
tizimini jahon standartlariga ko‘chirishni yanada qattiqroq talab 
qilmoqda.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi 
4947-sonli Farmoni bilan tasdiqlangan “2017-2021-yillarda 0 ‘zbekiston 
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi b o‘yicha 
Harakatlar strategiyasi” jam iyat hayoti barcha sohalari uchun asosiy 
dasturulamal bo‘lib hisoblanadi.
Mamlakatni 
yanada rivojlantirish 
va rivojlangan 
davlatlar 
darajasiga yetkazish maqsadida qabul qilingan ushbu hujjatning 
uchinchi yo ‘nalishida belgilangan iqtisodiyotni 
rivojlantirish 
va 
liberallashtirishning ustuvor yo ‘nalishlari borasidagi vazifalar ijrosi 
tayyorlanayotgan kadrlar sifatiga ham bog‘liqdir.
3

---

Bunday ustuvor vazifani bajarish iqtisodiyotning rivojlanishini 
zamon talablariga moslashtirib, takomillashtirib borishni taqozo etadi. 
Har bir xo‘jalik yurituvchi subyekt o ‘z faoliyatining foydalilik darajasini 
doimo tahlil qilishga va amalga oshirilayotgan jarayonlaming hisobini 
to ‘g ‘ri tashkil qilishlari zarur. Bu sharoitda buxgalteriya hisobining 
ahamiyati katta bo‘lib, undan yanada unumli foydalanish zaruriyati ortib 
boradi. Chunki, aynan shu sohalar iqtisodiyot subyektlarining aytib 
o ‘tilgan talablaming bajarilishida muhim o ‘rinni egallaydi.
Buxgalteriya hisobi fani aniq, qiziqarli, tortishuvli va muammoli 
fanlardan biri hisoblanadi. Tarixiy m a’limotlarga ko‘ra buxgalteriya 
hisobini tashkil qilish va takomillashtirish borasida to‘rtta yirik davlat: 
italyan, fransuz, nemis va angliya-amerika maktablari mavjuddir. 
Buxgalteriya hisobining tashkiliy jihatlari borasida bu maktablaming 
qarashlari 
bir-biriga o ‘xshamaydi. 
Ulaming ta’limotlariga k o ‘ra 
buxgalteriya hisobi fanining asosi ham har xil talqin qilinadi. Masalan, 
italyan maktabi vakillari buxgalteriya hisobi fanining asosini algebra va 
huquq, fransuz maktabi vakillari siyosiy iqtisod, nemis maktabi vakillari 
matematika, 
angliya-amerika 
maktabi 
vakillari 
psixologiya 
deb 
qaraydilar. Shu sababli buxgalteriya hisobi fanining vazifasi, predmeti, 
obyekti, usul va uslubiyoti, tamoyillari hamda tarkibiy tuzilishi 
borasidagi ulaming qarashlari turlichadir.
0 ‘zbekistonda amalga oshirilayotgan bu boradagi ulkan islohotlar 
kelajakda professional buxgalter, auditor va boshqa iqtisodiy kasblami 
egallashga intilayotgan, qiziquvchan, fidoiy, pragmatik hamda zukko 
talabalar uchun zamonaviy talablarga javob bera oladigan darslik 
yaratish lozim. Ushbu darslik oliy ta ’limning iqtisodiyot yo‘nalishidagi 
bakalavriat, 
magistratura 
talabalari, 
tegishli 
ixtisoslik 
kollejlari 
o ‘quvchiIari hamda shu sohaga qiziquvchilar uchun mo‘ljallangan.
4

---