A. A. Abduazizov tilshunoslik nazariyasiga

Nutqning  mazmuni jihatdan  frazaning  biror  qis-
 
mini  alohida  ajratib  ko'rsatish  uchun  xizmat  qiluvchi  prosodik
 
vosita 
m antiqiy urg'u
 
deyiladi.  Masalan:  U  — 
vrach,
 
rafiqasi  esa,
о 'qituvchi.
 
Bu  — juda 
qiziq
 
kitob.
Frazadagi  biror  so'zni  emotsional  —  ekspressiv  jihatdan
 
ajratib  ko'rsatuvchi  prosodik  vosita 
em otsional  urg'u
 
deyiladi.
 
Masalan:  Eh,  qanday 
go 'zal
 
manzara! 
Seni
 
qara-yu.
Ajratilgan  so'zlarda emotsional urg'u unli tovushlami ancha
 
cho'ziq  talaffuz  etish  orqali  amalga  oshiriladi.
3.  Kuchli  va  kuchsiz  talaffuz  va  nafas  kuchi  intensivlikni
 
bildiradi.
4.  Fraza  va  taktlarda  urg'uli  va  urg'usiz  hamda  cho'ziq  va
 
qisqa bo'g'inlaming almashib  turishi 
ritm
 
deb  ataladi.  Frazaning
 
ritmik  strukturasi  nutqning  asosiy  fonetik  belgilaridan  biri
1 Nutq  melodiyasi bilan  musiqa  melodiyasi o‘rtasida  ma’lum  munosabat 
mavjud.  Ashulada  ular  bir-biriga  jo‘r  bo‘ladi.  “Melodiya”  tushunchasi 
o‘zbekcha  “ohang”  tushunchasiga to‘g‘ri keladi.

---