A -ishning tartib soni va nonii



Download 165,72 Kb.
bet5/10
Sana10.12.2019
Hajmi165,72 Kb.
#29279
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
amaliy fiziologiyaa

Bnqnni iiiIvhm miyn bu/gich bilan buziladi va

lajriba takrorlanadi.

G. Tajribalaming sxemimlnl vn i^Hnki yoyi sxemasini chizing. Har bir tajriba natijalariga alohida nazarly i/uli hei!ti|i



  1. IshJN»84. Refleks qoldlg't,

  2. MAS da refleks qoldlg'l lllNV|iiilllpliil ku nuiuvdii Injribuni bujurisli vu

uning nazariy asoslarini o'zlashtlrllll,

V. Spinal baqa tayyorlanadl VN llgNlu lmgn lliumh vn 0,1%, 0,5%, 1% lljSO* li critmasi bilan birxil vaqt davomldN tntlN HVuit I In'nlilnimdi. I Inr bir lu'simtdnn no ng baqa oyog'i stakandagi suvdN yuvllmll InviiIi n

G. Tajriba sxemasini chl/litg (IllttgNli iiNtl|ulnmi Milishtiriug vn xulonw yo/mg.


  1. Ish JNs 85. OdamdN ayrlNI hllHlh M*fli’loiliii iil teknlilrlith. ^

  2. Odamda, klinik tekshlrlslllNltlN qn llmillmligmi nyilitt ipneknlnmi liosil

kilishni o'rganish, ularning n«Mrly MHilttl vn nhnmiynlinl o /lnnhtliliih /


ti



!


V. LKomeal refleks. - odam ko'z shox pardasiga titilgan paxta tolasi biian ta’sir etilsa, ko'z yumiladi. Bu himoya refleksidan iboratdir. Bu refleksni ko'zga rezina nokcha yordamida havo puflab ham hosil qilish mumkin.

  1. Ko'z korachig’ refleksi. - tekshiriluvchini bir ko'zi kafti bilan yopiladi va ikkinchi ko'z qorachig'ini o'zgarishi kuzatiladi. Ko'zni ochib, ikkala ko'z qorachig'ini o'zgarishi kuzatiladi. Ikkala ko'z 60 sek. yumiladi, so'ngra ochib ko'z qorachig'larining kengligiga va ulaming o'zgarishiga ahamiyat beriladi.

  2. Pastki iag' refleksi. - og'iz ozgina ochiq turganda nevrologik bolg'acha bilan pastki jag' dahan qismiga yuqoridan pastga urilganda hosil bo'ladi.

  3. Yeikani ikki boshli mushak payi refleksi. - nevrologik bolg'acha bilan bo'shashgan holda turgan ikki boshli mushak payiga tirsak bo'g'imi sohasida urilganda hosil bo'ladi.

  4. Yelkani uch boshli mushak pavi refleksi. - nevrologik bolg'acha bilan bo'shashgan holda turgan uch boshli mushak payiga urilganda hosil bo'ladi.

  5. Tizza refleksi. - bir oyoqni ikkinchisini ustiga qo'yib, to'rt boshli mushakni bo'shashgan holatda nevrologik bolg'acha bilan tizza qopqog'idan pastroqdagi payga urilganda hosil bo'ladi.

  6. Axillov refleksi. - bir oyoqni tizza bilan stulga qo'yib, oyoq panjasi stul chekkasidan osiltirib qo'yilib, mushaklar bo'shashgan holda Axillov payiga urilganda hosil bo'ladi.

G. Natijalarni yozing, refleks yoylarini chizing va bu reflekslarning mohiyatini tushuntiring.


Holat-tonik refleksini mavjudligini hayvonlarda (to'rt oyoqlik)
kuzatish va uning nazariy asoslarini o'zlashtirish.

V. Hayvonni (dengiz cho'chqasi) o'tqazib, uning tabiiy holatiga ahamiyat


berib kuzatiladi: oldingi va orqa oyoqlari buklangan, tanasigacha keltirilgan,
bosh-ensasi bilan yuqoriga qaratilgan, bosh, bo'yin va tana bir o'q chiziq
bo'ylab joylashgan. Hayvon tumshug'i yuqoriga qaratilsa, oldingi oyoqlar
yoziladi, orqa oyoqlar bukilganicha qoladi.

G. Tajriba natijasini va oyoq mushaklari tarangligining o'zgarish


sabablarini nazariy izohlang.


Statik tiklanish refleksini hayvonlarda kuzatish va uning nazariy
asoslarini o'zlashtirish.

V.a) Hayvonni (dengiz cho'chqasi) qo'lga olib, uni orqasini pastga qaratib


ushlanadi. Shunda hayvon boshini tabiiy holatga keltiradi. (ensasi yuqoriga
aylanadi).

b) Hayvonni boshini pastga osiltirib ushlanadi, u boshini tabiiy holatga


keltiradi.

v) Hayvonni yonboshiga yotqizib, boshi majburan shu holatda ushlanadi,


So'ngra qo'yib yuborilsa, u tabiiy holatga keladi.

^ g) Hayvonni qo'lga olib, uni orqasini pastga qaratib, maTum


balandlikdan pastga tashlanadi. Bunda, hayvon boshini, tanasini normal holatga





Ish JV® 86. Holat-tonik refleksini kuzatish.





Ish JV« 87. Statik tiklanish - reflekslarini kuzatish.








44



11 Iim ih to'rt oyoq blan tushadi.

(i. Kuzatilgan^natijalarni yozing, rollcks yoylarini chizing va nazariy ii'nizohlang.



, A) Ish Ns 88. Stato-kinctik i'i'fU'ksliii ni knzatish.

B. Chiziqli va burchakli tczliuii'ililm iiitiijasida hayvon holatida bo'ladigan >> /f mishlarni kuzatish va ularning iiiizmiy nmislnrini o'zlashtirish.

V.l) Hayvonni (dengiz cho'dii|iisi) iiiiixsus laxtachaga qo'yib, pastga tez inshiriladi. Bunda, hayvonning holnlign nlimiiiyat bcriladi. (oyoqlar cho'ziladi, ImisIi, tana ko'tariladi). Hayvon yuqnrinn lr/ ko lmilsa, avvalgi holatni teskarisi ku/atiladi.

- Hayvonni qo'lga ushlab, oUIIiihi oyin|lnrini bo'sh qo'ygan holda, boshi lnlan pastga qaratib tez tu$hirilNB, oldmgi oyoq pastga qarab cho'ziladi, liannoqlar yoyiladi.



  1. Hayvonni maxsus aylanuvdil slolgn o'tqnzib, ustiga shisha voronka vopiladi. Stol aylantirilsa, hayvon IionIiI, no iigin tanasi aylanish yo'nalishiga icskari tomonga buriladi. Aylanisli lo nI«IIInh, iininp nksi bo'ladi.

G. Kuzatilgan natijalarni yo/lng, M'lh ks snviin diizing va nazariy asosda snlosa yozing.

  1. Ish JV° 89. Skelet mushNklNl llllliU idU hlui lioiusi.

(Bronjest tajribasi).

  1. Skelet mushaklarining rcflpklrM IiiiiiinIhi hUoilovi lii Itijribani bajarish va iming nazariy asoslarini o'zlashtjridh,

V. Spinal baqani ilgakchagN llllt, lklml« on|n oyog itiiitg uziinligiga ahamiyat beriladi. So'ngra bitta oyoqning »on i|l*llililit qmiiiii U in'ivini odiib, qirqiladi. Shu oyoqning boshqa oyoqqa nisbatan o'rgNllnlllgi! hIiiiimIvhI brnliiili

G. Tajriba sxemasini chizlng VN IINrNiiy hnoniIh nmIonii diiqnring.



  1. Ish Ns 90. MAS da qo'lg'allaltlttMi Ihii|hIMiI (ImidlHlNlyn).

  2. MASda qo'zg alishlamlng lat»|all»llllll ko iuiiImviIiI lii|illm:ii Un|iinsli vn

uning nazariy asoslarini o'zlashtlrllhi

V. Spinal baqani ilgakchagl ilih( II,1%, 1%, lljS()t erltitmlnri

bilan alohida ta'sirlab, javob rMkllyMlltlltM hildHuit nbmnlyiil boilhidi llnr lili ta'sirotdan so'ng baqa oyog'i itakaiMiagl tttVfta yiivlU Hilllndl,No ngin UoNliqn Ih'nIioI beriladi. Ishni baqa oyog'ini plnMl WImI klirllNl/ iiiIhiIih vh kudill i|InI!i Iihiii bajarish mumkin. Kuchga bog'llg flvilMM |HVoU imikNlviiNl Uo llNlilgn nliHiiilynt beriladi.

G. Tajriba sxemasini ohlllltg VI ItttrhgH iiInUhIhii (nvtili MMikNlynNliilnn

o'zgarishlariga nazariy izoh boHitgi


  1. Ish JVs 91. Asab morliaWgfMft gft'lft #lUhlHI M»Mg kllM(-k»l VM

masofali qo shilishl.

  1. Asab markazlarida jg'gg'g^lftlartll qo nIiIIInIi llUMUMlfAtl IhiiIImIim isbotlovchi tajribani bajarish VM UflWftlVHlMf Mttilitllll M rlHthllllaHi

V. 1. Spinal baqani ‘igMkohaftiftjfiiMftAHfttg itti UmIiIii qi»iiilgM»ilimtlyHiMi.bm


‘•I )

kelayotgan ikkita elektrod 1 sm. masofada o'matiladi. 1 gers chastotali tok kuchi bilan ta'sirot berib, unjng bo'sag'a kuchi topiladi va tok kuchi javob yo'qolguncha kamaytiriladi. So'ngra shu kuch bilan 5-10-15 gersli chastotada ta'sirot berib, javob reaksiyalariga ahamiyat beriladi.



2. Ugakchaga ilingan baqa orqa oyog'ining barmog'i kislotali stakanga tushiriladi va javob reaksiyasiga ahamiyat beriladi. So'ngra, oyoqni tizza bo'g'imigacha kislota eritmasiga solib, javob reaksiyasi avvalgisi bilan solishtirib ko'riladi.

G. Tajribalar sxemasini chizing. Olingan natijalar asosida har bir ishga nazariy xulosa yozing.



  1. Ish JNs 92. Asab markazlarining tez charchashi.

  2. Asab markazlarining tez charchash hususiyatiga ega ekanligini ko'rsatuvchi tajribani bajarish va uning nazariy asoslarini o'zlashtirish.

V. Spinal baqa preparati ilgakchaga ilinadi. Stimulyator elektrodlari orqa oyoqqa ta’sirot berish uchun biri-biridan 1 sm. masofada o'matiladi. Shu oyoqning quymich nervi son qismidan ochilib, ip bilan bog'lanib, ta'sirlashga tayyorlab qo'yiladi.

Baqa oyog'ini 1-2 sek. oralig'ida 5 gs. chastotali bo'sag'a kuch bilan 5-10 minut ta'sirlab, harakat javob reaksiyasiga ahamiyat beriladi. So'ngra, quymich nerviga ta'sir etiladi va javob reaksiyasiga ahamiyat beriladi.

G. Tajriba sxemasini va kimogrammasini chizing, olingan natijalami solishtirib, nazariy izoh bering.


  1. IshJV® 93. Asab markazJarining kimyoviy moddalarga (strixnin, efir)

sezgirligi.

  1. Asab markazlarining kimyoviy moddalardan - strixnin, efirga sezgirligini tajribada bajarish va ulaming nazariy asoslarini o'zlashtirish.

V. Ikkita 0,5 litrli bankaga bittadan baqa solinadi, birinchi baqa teri ostiga 0,1 ml. strixnin yuboriladi. Ikkinchi baqali bankaga efirga namlangan paxta solinadi. Birinchi banka devorini har bir minut oraliqda pinset bilan ohista urib turiladi. Ma'Ium vaqt o'tgach (3-5 minut) baqapinset ta'siriga harakat reaksiyasi bilan javob beradi va nihoyat oyoq-qo'l yozuvchi muskullari kuchli ravishda qisqarib qoladi. Ikkinchi bankadagi baqa har qanday ta'sirotga javob bermaydi, oyoq-qo'l muskullari shalpayib reflektor reaksiyalar yo'qoladi.

G. Reflektor harakat reaksiyalarini strixnin va efir ta'sirida o'zgarishlarini yozing va ularga nazariy asosda izoh bering. ,



  1. Ish JNs 94. Markaziy (Sechenov) tormozlanish.

  2. Markaziy asab sistemasida birinchi marta aniqlangan klassik markaziy (Sechenov) tormozlanish tajribasini bajarish va tormozlanish hodisasining nazariy asoslarini o'zlashtirish.

V. Baqa yuqori jag'i ko'z soqqaiari ortidan katta qaychi bilan qirqib tashlanadi va qomini pastga qaratib, ignalar bilan tajriba taxtachasiga o'matiladi. To'qimalardagi qon paxta bilan quritiladi. Kalla suyagini ustki qismi oiib tashlanib, bosh miya ochiladi. Ko'mv bo'rtig'igacha bo'lgan miyaning oldingi qismi olib tashlanadi. Paxta bilan shu. yer yaxshilab quritiladi. Baqani ilgakchaga ilib,

46




Tajriba sharoiti

Refleks vaqti sek.

Normada




NaCl qo'yilgach




1




2




3’




4’




5’




NaCl olib tashlangach




1




2




3’





  1. Ish JV® 95. Orqa miya reflekslarining o'zaro tormozlashi.

  2. MAS da bo'ladigan tormozlanish hodisasini bu turini tajribada bajarish va iimug nazariy asoslarini o'zlashtirish.

V. Spinal baqani ilgakchaga ilib, 0,5 % H2SO4 kislota ta'siriga refleks vaqti iiniqlanadi. So'ngra ikkinchi oyoqni tizza bo'g'imidan siqib tajriba takrorlanadi va quytadan refleks vaqti aniqlanadi.

G. Tajriba sxemasini chizing-Olingan natijalarga nazariy asosda xulosa vn/ing.




(OVylsh JV« 96. Odamda miyacha sinovlari. r

B. Odamda harakatlaming umumiy koordinatsiyasini miyacha tomondan
I><*.-;hqarilishini va uning funksiyasi buzilganda bo'ladigan o'zgarishlami ko'rish va
iilnrning nazariy asoslarini o'zlashtirish.

V.l.Tekshiriluvchi ikki oyog'ini birlashtirib bir joyda tikka turadi. Bunda


iniinning tebranishiga e'tibor beriladi. Tajriba ko'zlami yumib ham bajariladi.
Iltomberg sinovi).

2. Tekshiriluvchi bir joyda 30 sek. tez aylanib to'xtagach, tekshiruvchining

Immiga qarab turadi.


  1. Tekshiriluvchini ko'z harakatlariga ahamiyat beriladi va uning davom etish
    \m|li aniqlanadi.

  2. Aylanishdan so'ng tekshiriluvchi devordagi oldindan ko'rsatilgan nuqtaga
    luiiiiiog'i bilan aniq tegishi taklif qilinadi.

v) Poldagi to'g'ri chiziq bo'ylab yurish taklif etiladi va bu ishlaming aniq
iii|in ilishiga e'tibor beriladi.

G. Tajriba natijalarini yozishda ko'z nistagmining davom etish vaqtiga,


n /ning harakatiga, tekshiriluvchining hissiyotiga va harakatlar koordinatsiyasiga

niiiiI yoki noaniq) e'tibor bering va izohlang.




47


?9



  1. Ish JVs 97. Miyachani bir tomonlama shikastlashning baqa harakat

faoliyatiga ta’siri.

  1. Baqada miyachani bir tomonlama shikastlash tajribasini o'tkazish, uning natijasini ko'rish va nazariy asoslarini o'zlashtirish.

V. Baqani yuqori jag'i ko'z soqqalari ortidan qirqib olib tashlanadi. Qirqilgan to'qimalar paxta bilan quritiladi va miya ko'ndalang kesimi aniqlanadi. Miya to'qimasi aylana shaklida ko'rinadi, shu to'qimani yuqori chap yoki o'ng qismiga 5 mm. chuqurlikda igna kirgiziladi. Miyaning boshqa qismlari butun qolishi kerak. (Miyacha ko'ruv bo'rtig'i va uzunchoq miya oralig'ida joylashgan bo'ladi). Kirgizilgan igna bir tomondagi miyachani zararlaydi va baqada uning natijasi ko'rinadi. Kalla suyagining ustki qismini ochib miyacha zararlansa, natija aniqroq bo ladi. (Ish Ns 95 ga qarang). Miyachasi buzilgan baqa taxtachaga qo'yiladi va sakrash holatiga ahamiyat beriladi (suvga solib suzdirish ham mumkin ). Baqa oyoq muskullarining tonusiga ahamiyat beriladi.

G. Miyacha bir tomonlama shikastlanganda yuzaga keladigan harakat foliyatidagi o'zgarishlarni yozing va nazariy xulosa bering.

ICHKI SEKRETSIYA BEZLARI.


  1. Ish JVs 98. Qonda qand darajasiga insulinning ta'siri.

  2. Xayvonlarga katta doza insulinni yuborish natijasida ro'y beradigan effektni kuzatish.

V. Oldindan vazni aniqlangan 4ta sichqon olinadi, 3 tasining terisi ostiga shprits yordamida birinchisiga - 10 gr. og'irligiga 0,1, ikkinchisiga 0,5 va uchinchisiga 1 birlik insulin yuboriladi. To'rtinchi sichqon kontrol sichqon bo'lib, uning terisi ostiga 0,3-0,5 ml fiziologik eritma yuboriladi. Sichqonlarni belgilanadi va ularni xatti-harakatini kuzatish uchun shisha qalpoq ostiga qo'yiladi. Insulin yuborilgan sichqonlarda gipoglikcmik shok xodisalari rivojlanganda, ulardan birining qorniga 0,25-0,5 ml 20% glyukoza eritmasi yuboriladi. Eksperimental va kontrol sichqonlarni holuli va xatti-harakati taqqoslanadi.

G. Olingan natijalarni yozing va xulosa bering.



  1. Ish JVs 99. Baqa ko'zining rangdor parda mushaklariga biologik

faol moddalarning (adrenalin, atsetilxolin va atropin) ta'siri.

  1. Biologik faol moddalarni baqa ko'zining rangdor parda mushaklariga ta’sirini aniqlash usulini o'rganish va uning nazariy asoslarini o'zlashtirish.

V. Ikkita baqa harakatsizlantiriladi va tepa jag'i ko'zlari bilan birgalikda kesib olinadi. Ikkala baqaning tepa jag'lari buyum oynasidagi paxtaga qo'yiladi. Millimetrli qog'oz bo'lagi yordamida qorachiqlar diamctri o'lchanadi va natijalar yoziladi. Bitta ko'z kontrol sifatida qoldiriladi, boshqa uehtasiga esa bir tomchidan adrenalin, atsetilxolin va atropin muvofiq holda tomiziladi. Biologik faol moddalar 15-20 min. ta'sir etgach, har bir qorachiqning diamctri millimetrli qog'oz bo'lagi yordamida o'lchanadi.

G-Olingan natijalarni yozing va bu moddalarning ta'sir etish mexanizmini izohlang.




48



ANALIZATORLAR.


  1. Ish JV® 100. Ta’sirlovchi kuchni tafovut qilish bo'sag'asini aniqlash

(Veber-Fexner qonuni).

  1. Sezgi organlarining umumiy qonunlaridan biri bo'lgan, tasirlovchi luiihini tafovut qilish bo'sag'asi qonunini og'irlikning farqini ajratish asosida o i ganish. Bu qonunni va uning kamchiliklarini nazariy tomondan o'zlashtirish.

V. Bu tekshirish turli og'irlikdagi 50-60 dona yuklar bilan o'tkazilishi Kciak. Yuklarni sonini kamaytirish maqsadida bu ish kafedrada yasalgan (dots. Yunusov) tuzilmada bajariladi. Tuzilma 30 x 12 x 20 sm.li quticha bo'lib, uni lekshiruvchiga qara-gan tomoni ochiq bo'lib, osilib turgan toshlar va ishlatiladigan toshlami qo'yadigan supacha ko'rinib turadi. Qutichani lekshiriluvchiga qaragan tomonining pastki qismi (6 sm.) ochiq bo'lib, bu joydan tekshiriluvchi qo'lini kiritib, osib qo'yilgan toshni barmoqlari bilan ko'tarishi mumkin. Tosh saqlanadigan supachada 4 dona 100 gr. va 1,2,3,5 grammli toshlar (yoki 1,2,3,5 tiyinlar) bo'ladi. Osilgan boshlang'ich 100 gr. yuk ilgakchaga erkin ilinib turadi, uni ustiga qo'shimcha toshlarni qo'yish mumkin. Tekshiriluvchi ikki qo'lini quticha ichiga kiritib, barmoqlari bilan osilgan har ikkala toshni ko'tarib 3 sek. ichida chamalab ko'radi. Tekshiruvchi lekshiriluvchiga bildirmay pinset bilan bir tomonga tekshiriluvchi toki og'irlikni o'zgarishini farq qilguncha 1^2,3 gr. va hokazo toshlarni qo'yib boradi. Bunda liar bir toshdan so'ng tekshiruv takrorlanadi. Farq aniqlangach, har ikkala pallani 200 grammdan qilib, shu yukda ilgarigi ish takrorlanadi. Bu ish 300 grammli yukda ham olib boriladi.

G. Tuzilmani chizing, olingan natijalarni Veber qonunini ifodalovchi quyidagi formulaga asosan hisoblang va izoh bering.

I A

= const


I

  1. Download 165,72 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish