95 Arteriyalarning tarmoqlanish qonuniyati

Limfa tizimi.

 

Limfa  tizimi  qon  tomirlar  sistemasiga  qo`shimcha  bo`lib, 

ularning  kapilyariga  so`rila  olmaydigan  moddalarning  to`qima  va 

hujayralaridan  chiqarib  turadigan  qo`shimcha  tomirlar  tizimidir. 

Limfa  kapilyariga  malekla  ogirligi  va  hajmi  katta  bo`lgan  moddalar 

so`riladi. 

 

Limfa  to`qimalari  qonning  shaklli  elementi  bo`lgan  limfotsit 

ishlab chiqaradi.  

 

Limfa  tizimining  quyidagi  tarkibiy  qismlari  bo`ladi:  limfa 

kapilyari, limfa kapillyar to`ri, limfa tomiri, limfa tuguni, asosiy limfa 

yo`li.  Limfa  kapilyari  to`qimalardan  qovuzloq  shaklida  berk 

kengayma  holatidan;  boshlanuvchi  naychalar  tizimidan  iborat,  qon 

tomir  kapilyarlariga  esa  aksincha  arteriyalar  va  venulalar  bilan 

---

bog`lanuvchi ikki tarafi ochiq naychadir.   

 

Qon  tomir  kapilyari  singari  limfa  kapilyarining  devori  ham  bir 

qator  endoteliy  hujayralaridan  tuzilgan,  lekin  limfa  kapilyarining 

diametri kattaroq bo`ladi.  

 

Ular  quyidagi  sohalarda  uchraydi:  bosh  va  orqa  miyada,  tog`ay 

moddalarida,  terining  epidermis  qavatida,  ichki  a`zolarning  epiteliy 

katlamida  .  Limfa  kapilyari  berk  holatda  boshlanib,  bu  limfa 

kapilyarining    to`rini  hosil  qiladi.  Undan  limfa  tomiri  boshlanib  bu 

tomirlar  devori  kalinlashadi  va  u  sillik  mushak  tolalaridan  tuzilgan 

bo`lib,  uning  ichida  limfa  suyuqligini  bir  tomondan  oqishini 

ta`minlovchi  klapanlar  bo`ladi.  Yirik  limfa  tomir  vena  qon  tomiri 

bilan birga joylashib ularning nomi bilan ataladi.  

Limfa  tomirlari  ma`lum  joylarda  limfa  tugunlariga  bo`linadi. 

Qo`lning  limfa  tomirlari  asosiy  limfa  tomirlarida  quyilguncha  5-8 

marotaba limfa tugunlariga bo`linadi, oyoqda esa 8-10 marotaba limfa 

tugunlariga  bo`linib,  so`ngra  asosiy  limfa  yo`llariga  quyiladi.  Limfa 

tugunlarining  miqdori  tuban  darajadagi  sut  emizuvchi  hayvonlardan 

primatlarga qarab  oshib boradi.Ular odamda ayniqsa ko`p bo`lib jag` 

osti  tutqichida,  chov  sohasida,  qo`ltiq  osti,  tirsak  va  tizza  osti 

chuqurchasiga 

uchraydi. 

Limfa 

tugunlari 

zich 

biriktiruvchi 

to`qimalardan  tuzilgan,  kapsula  bilan  o`ralgan,  bu  kapsula  limfa 

tugunlarining  ichiga  to`siqlar  chiqaradi,  to`siqlar  orasida  limfosit  va 

magiz  moddasi  shaklida  joylashadi,  har  bir  limfa  tugunchasiga  bir 

necha  limfa  keltiruvchi  tomir  quyiladi.  Bu  limfa  keltiruvchi  tomir 

kapsulani  teshib  o`tadi,  sinuslarga  ochiladi.  Limfa  tugunlarida  hosil 

bo`lgan  limfotsit  qushilib  tugunlardan  chiqib  ketuvchi  tomirlardan 

o`tadi.  Olib  chiqib  ketuvchi  limfa  tomirlarini  miqdori  kamroq  lekin 

diametri katta bo`ladi. Lima tugunlarining vazifasi: 

1. Limfotsit yetishadi 

2. Limfa suyuqligi tozalanadi. 

3. Antitela ishlab chiqaradi. 

4. To`qimalar ushlanib qolib mexanik filtr vazifasini o`taydi.