9-Тема. МийНет жәМәәТЛерин жобаластырыў ҳәм БасҚАРыў

11.5. Информация алмасыў процессиндеги машқалалар
Соны айтып өтиўимиз тийис, шаxслар аралық информация алмасыў процессинде айырым машқалалар туўылыўы мүмкин. Сондай машқалалар түрине төмендегилерди келтирип өтиўимиз мүмкин:
- Басқара (идрок қилишдаги) алыўдығы руўҳый парық.
- Руўхый (маънавий - семантик) тосық.
- Новербал имо-ишоралар.
- Фильтрлеў.
- Байланыс каналларының ҳәдден тыс көбейип кетиўи.
- Номақбул шөлкемлестириў структура (қурамы).
Адамлар бирдей мағлыўматты өзлериниң билим дәрежелери, турмыс тәжирийбелери, ҳиссий туйғыларының түрли болыўынан өзлеринше түрлише талқин жасайды ҳәм қабыл етеди. Бул орында басшы менен бойсыныўшы арасындағы қатнас әҳмийетли рол атқарады. Бир -бирине исеним ҳәм өз-ара бир - бирин аңлаў бар жерде информация көлеми кеңейеди, олардың анықлығы артады, жуўапкерлигиде бирдей болады.
Руўхый семантик тосық жеткерип берилип атырған информацияны кодластырыўда қолланылатугын белги (символ)лердиң информацияны қабыл етиўшилер дидларига (олардың лаўазымлары, дәрежелери, минталитет, миллий үрип - әдетлери көз - қарасында) сәйкес келмеслигинде өзиниң сәўлелениўин береди.
Символ, белгилерден басқа информациялар алмасыў ўақтында новербал, яғный аўызда ямаса сөзде емес, бәлким имо-ишоралар, мәселен, жүз көринисинде, саўлатында, ҳүжданында, даўысының өзгерип турыўы сыяқлы ҳәм орынлаўшыға айтылатуғын сөздиң барлығын, әҳмийетин түптен өзгертилген түрде жеткерилип берилиўине себеп болыўы мүмкин. Психологлардың пикиринше, сөз бенен айтылатуғын информацияның 90% не шекем қисма сөз арқалы емес, бәлким новербал жол менен қабыл етилер екен.
Фильтрлеў - информацияны тутыныўшыға тез жетип барыўы процессинде оны ықшамластырыў, кеўилсиз «мағлыўматлар»дан тазалаў мақсетинде информация әпиўайластырылады, қайта исленеди, тийисли жамлар шығарылады. Усы тәризде информациялар фильтрленеди.
Байланыс капиталларының ҳәдден тыс көбейип кетиўи ҳәм коммуникациялық процесске кери тәсир көрсетеди. Бундай машқала информацияларды қайта ислеў ҳәм оларды жеткерип бериў қуралларының жетиспеўшилиги ямаса олардың беккем болмағанлығының ақыбетинде жүз береди.
Мақул болмаған шөлкемлестирилген структура ҳәм коммуникациялық процессте машқала туўдырыўшы факторлардан бири саналады. Қаншама басқарыў буўынлары көп болып, функциялар, ўазыйпалар ҳәм ўәкилликлер бир-бирин көп такрарласа, соншама информацияның мәнзилине жетип барыў төменлейди. Информацияны жеткерип бериў ҳәм қабыл етиў көп тәреплеме нәтийжели қулақ салыў исскуствосына ийе болыў дәрежесинеде байланыслы. Америкалық алым профессор Кит Девис нәтийжели қулақ салыў исскуствосының 10 қайдасын келтиреди. Қайдаларды нәўбетпе - нәўбет оқып, бир минут (бир зум) өзиңизди еркин (ҳоли) тутың. Жүзбе-жүз сөйлесип атырған анық адамды көз алдынызға келтириң ҳәм усы қайыдаға қаншама әмел еткениңизге баҳа бериң (18 - кесте).