9-Sinf jahon tarixi Tarix fani o’qituvchisi: 1-Mavzu

Darsning blok sxemasi:

№	Darsning qismlari	Belgilangan vaqt.
1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	12 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	14 daqiqa
4.	Mustahkamlash	12 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

I.Tashkiliy qism: Salomlashish, davomatni aniqlash, sinf tozaligini kuzatish, diyorimizda va dunyoda bo`layotgan voqealar bilan o`quvchilarni tanishtirish.

II.O`tilgan mavzuni takrorlash: O`tilgan mavzuni takrorlash uchun o`quvchilarga jadval to`ldirish topshirigi beriladi

Hukmron partiya	Boshqaruv sanasi	Olib borgan siyosati		Xulosa
		Ichki	Tashqi

Faol o`quvchilar baholanib boradi.

III.Yangi mavzu bayoni: Reja:1.Eng ko`p mustamlakaga ega davlat. 2.Mustamlakachilik imperyasining tashkil topishi. 3.Buyuk Britaniya va podsho Rossiyasi. 4.Afrikadagi mustamlakalar. 5.Buyuk Britanyaning xalqaro ahvoli

tushintirishBuyuk Britaniyaning iqtisodiy taraqqiyoti AQSH va Germaniyaga nisbatan pasayayotgan bo'lsa-da, harbiy jihatdan hamon dunyoning eng qudratli davlati bo'lib qolayotgan edi. Qudratli har¬biy dengiz floti Buyuk Britaniyani dengizda tanho hukmron davlatga aylantirgan edi. Shu qudrat tufayli, Buyuk Britaniya XIX asrdan boshlab dunyoning barcha qit'alarida juda katta hududlarni bosib oldi va ularni o'z mustamlakasiga aylantirdi.XIX asr oxiriga kelganda, mustamlakalarga aylantirilgan hududlar 33 mln. kv. km.ni tashkil etdi. Ularda qariyb 370 mln.ki¬shilik aholi yashardi.

Mustamlakalardan keladigan daromad olinayotgan foydaning katta qismini tashkil etardi.

O'sha davr tarixchilari Buyuk Britaniya uchun mustamlakalarning ahamiyati haqida obrazli qilib bunday deb yozgan edilar: „Hindiston Buyuk Britaniyani boquvchi enaga. Misr esa Britaniya imperiyasi boshiga kiydirilgan tojdir".Britaniyaning dengizdagi tanho hukmronligi hatto mamlakat madhiyasida ham o'z ifodasini topgan edi. Buyuk Britaniyaning o'g'lonlari va qizlari madhiyadan o'rin olgan „Britaniya, dengizlarni boshqar, hukmronlik qil!" degan satrlarni mag'rurlik bilan ijro etardilar. Iqtisodiy jihatdan Buyuk Britaniyaning eng ilg'or mamlakat sifatidagi mavqeyining pasaya borishi uni yangi-yangi mustamlaka¬lar bosib olishni kuchaytirishga undadi.Ayni paytda esa, avvalgi mustamlakalarda o'z mavqeyini yanada mustahkamlashga intildi.1875-yilda dastlab Misr hukumatidan O'rtayer dengizidan Hind okeaniga chiqishga imkon beruvclii Suvaysh kanalining 45% aksiyasini sotib oldi.Tez orada, kanalning boshqa, xususiy kishilar qo'lida to'plangan aksiyalarini ham qo'lga kiritdi.Shu orqali Hindistonga chiqadigan dengiz yo'llari nazorati to'la Britaniya qo'liga o'tdi.1876-yilda esa Britaniya o'z qirolichasi Viktoriyani Hindistonning imperatori deb e'lon qildi.Shu tariqa, Buyuk Britaniya imperiyasi tashkil etildi.Endilikda Buyuk Britaniya imperiya deb, parlamenti esa imperiya parlamenti deb yuritiladigan bo'ldi.Buyuk Britaniya o'z oldiga O'rta Osiyoni ham egallash maqsadini qo'ygan edi.Ayni paytda, Yer sharining bu mmtaqasiga podsho Rossiyasi ham da'vogarlik qilmoqda edi. Podsho hukumatining maqsadi O'rta Osiyoni egallash orqali Afg'onistonga chiqish va shu orqali Hindistonga bevosita tahdid solib turish imkoniga ega bo'lish yo'li bilan xalqaro masalalarda Buyuk Britaniyani yon berishga majbur etish edi. Podsho Rossiyasi O'rta Osiyo davlatlarini bosib olish uchun harakat boshlagani Buyuk Britaniyani tashvishga solmay qolmadi.Nihoyat ikki davlat manfaatlarining o'zaro mushtarakligiga erishishdi.Ya'ni, Rossiya Hindistonga xavf solish, Buyuk Britaniya esa O'rta Osiyoni egallash niyatidan voz kechdilar.Afg'oniston bu ikki buyuk davlat manfaatlari tig'ini qaytarib turuvchi hudud vazifasini o'tashi lozim edi. Bu urushda qo'li baland kelgan Rossiya Turkiyani o'zi uchun qulay San-Stefano sulh shartnomasini imzolashga maj¬bur etdi.Biroq, Rossiyaning kuchayib ketishini istamagan Buyuk Britaniya, Rossiyani San-Stefano shartnomasini buyuk davlatlar¬ning Berlin kongressida qayta ko'rib chiqishga majbur etdi.Kongressda slavyan xalqlarining manfaatlariga zid qarorlar qabul qilindi.Turkiya manfaatlari qattiq himoya etildi.Bu xizmat evaziga Turkiya Buyuk Britaniya foydasiga Kipr orolidan voz kechdi.Biroq, bora-bora Buyuk Britaniya podsho Rossiyasiga nisbatan dushmanlik munosabatini o'zgartirishga majbur bo'ldi.1901-yilda Panama kanali masalasida AQSHga „yon berdi" va AQSH-Kanada chegara masalalarini hal etdi. 1902-yilga kelib, Yaponiya bilan shartnoma imzoladi va unga katta moliyaviy yordam ko'rsatdi.

IV.Mustahkamlash:Yangi mavzuni mustahkamlash uchun o`quvchilarga jadval topshirig`i beriladi..



V.Baholash: Darsda faol qatnashgan o`quvchilar baholanadi?
VI.Uyga vazifa: 13-mavzu savollariga javob yozib kelish
O`.T.I.B.D.O` __________________ ____________ ____________

Sana: ______________

Fan: Jahon tarixi

Sinfi: 9 ___ ____ ____

Mavzu: Takrorlash

Mavzu: Takrorlash

Mavzuga oid tayanch tushunchalar: Sotsialistik harakatdagi oqimlar, Ikkinchi Baynalmilal, Sedan jangi, Frankfurt sulhi, Milliy gvardiya, Parij Kommunasi, Uchinchi Respublika, Opportunizm, Anorxosindikalizm, Dreyfus ishi, Imperiya Konstitutsiyasi, «Kultur kampf» Soatlar soni: 1 soat

O`quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi: Dars turi: Yangi bilim beruvchi Metod: suhbat, tushuntirish, “Savol-javob” metodi, “Jadval texnologiyasi” , “To‘g‘risini top”,Aqliy hujum Shakl: jamoa, guruhda ishlash Jihoz: darslik, multimedialiilovali disk, ko‘rgazmavatarqatmamateriallar. Nazorat: o`quvchilarning darsda faolligi kuzatilib, hisobga olib boriladi. Baholash: O`quvchilar bilimi reyting mezonlari asosida baholanib, dars oxirida e`lon qilinadi.

Darsning maqsadi

Maqsadlar: Ta`limiy maqsad:-o`quvchilarni olgan bilimlarini mustahkamlash; Tarbiyaviy maqsad: - o`quvchilarni siyosiy faollik,iqtisodiy taraqqiyotga xizmat qilish ruhida tarbiyalash; Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni o`rganilgan manbalarni har tomonlama tahlil qilish va umumlashtirish,qiyoslash,baho berish,tushuntira olish qobilyatini rivojlantirish. Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativ kompetensiya o‘z fikrini og‘zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila oladi, mavzudan kelib chiqib savollarni mantiqan to‘g‘ri qo‘ya oladi va javob beradi; Axborot bilan ishlash kompetensiyasi mavjud tarix faniga oid axborot manbalaridan (inter- net, televizor, radio (audiovi- deo yozuv), telefon, kompyu- ter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi; Fanga oid kompetensiyalar: Tarixiy voqeiylikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish: Jahon tarixining XIX asrning 70-yillaridan 1918 -yilgachajahon tarixida sodir bo‘lgan voqealar yuzasidan insoniyatning tarixiy evolyusiyasi, inson va jamiyat, jamiyat ma’naviy hayotining shakllanishi, taraqqiyot, davlat, iqtisodiy, ijtimoiy, diniy, siyosiy va madaniy jarayonlari haqida ma’lumot bera oladi Jahon tarixining XIX asrning 70-yillaridan 1918 -yilgachajahon tarixida sodir bo‘lgan tarixiy davrda jamiyat va insoniyat rivojiga ta’sir ko‘rsatgan muhim voqea va jarayonlarni tahlil qila oladi; Mamlakatimizda ilm fan rivojining jahon madaniyati va ilmfani rivojiga ta’siri haqida ma’lumot bera oladi;

Darsning blok sxemasi:

№	Darsning qismlari	Belgilangan vaqt.
1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	12 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	14 daqiqa
4.	Mustahkamlash	12 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

I.Tashkiliyqism: Salomlashish,davomatnianiqlash,sinftozaliginikuzatish,diyorimizdavadunyodabo`layotganvoqealarbilano`quvchilarnitanishtirish.

II.O`tilganmavzunitakrorlash: O`tilganmavzunitakrorlashuchuno`quvchilarga solishtirma jadval to`ldirish topshirigi beriladi.

Davlat nomi	Siyosiy ahvoli	Iqtisodiy ahvoli	Mustamlakachilik siyosati
Fransiya
Buyuk Britanya
Germanya

Faol o`quvchilar baholanib boradi.

III.Yangi mavzu bayoni: O`tilganlarni takrorlash

Monopoliya nima?Moliya nima?Oligarxiya nima?Kartel nima?Konsern nima?

Sinf guruhga ajratiladi va topshiriqlar beriladi.

1-guruh

2-guruh

3-guruh

Quyidagi so`zlarga izoh bering

V.Baholash: Darsda faol qatnashgan o`quvchilar baholanadi?
VI.Uyga vazifa:Test va krasvord tuzish
O`.T.I.B.D.O` __________________ ____________ ____________