9-sinf Biologiya

irsiyat qonunlariga doir masalalarni yechish usullari va mexanizmini tushungan holda masalalarni yecha oladi;
modifikatsion o‘zgaruvchanlikning statistik qonuniyatlarini tajribada o‘rgana oladi.A2+
o‘simliklarning yangi hosildor navlarini, hayvonlarning zotlarini yaratishning dastlabki usullarini biladi.



Darsning blok sxemasi:

№	Darsning qismlari	Belgilangan vaqt.
1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	12 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	14 daqiqa
4.	Mustahkamlash	12 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

Darsning maqsadi:

• 
  o‘quvchilarni 9-sinfga mo‘ljallangan ,,Biologiya “ darsligi bilan tanishtirish;
  
• 
  darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;
  
• 
  darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;
  
• 
  o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.
  

Dars materiallari va jihozlari:
1.,, Odam va uning salomatligi “ darsligi. .
2.,,Mavzuga oid chizmalar
3.Doska, bo‘r, daftar.
4.Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
I. Tashkiliy qism:
5.Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
6.Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
II. Darsning mazmuni:
7.Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
8.Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
9.O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:
11. O'qituvchining 9-sinfdagi ,, biologiya “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.
Yangi dars bayoni:o‘simliklar hujayrasida hayvon hujayrasiga xos bo‘lgan barcha organoidlar: yadro, mitoxondriya, Golji majmuasi, ribosomalar mavjud. Shuningdek, ular tuzilishidagi bir qator xususiyatlari bilan hayvon hujayralaridan farq qiladi: 1) birmuncha qalin bo‘lgan hujayra qobig‘iga ega; 2) maxsus organoidlar-plastidalari bor. Bularda quyoshning yorug‘lik energiyasi hisobiga anorganik moddalardan birlamchi organik moddalarni hosil bo‘lishi amalga oshiriladi; 3) yaxshi rivojlangan vakuola tizimi mavjud bo‘lib, u hujayraning osmotik xususiyatlari bilan bog‘liq. Hujayra qobig‘i. o‘simlik hujayrasi tashqi tomondan qalin hujayra qobig‘i bilan o‘ralgan bo‘ladi. Hujayra qobig‘i tufayli har bir hujayra o‘zining shaklini saqlab qolish xususiyatiga ega. Hujayra qobig‘i polisaxaridlardan tashkil topgan. Qobiq orqali suv va kichik molekulali moddalar osonlik bilan o‘tish imkoniga ega. Shu bilan birga qobiq birmuncha mustahkam bo‘lib, o‘simlikka xos tuzilmani saqlab turadi. U shamol ta’sirida o‘simlikning egilishini ta’minlaydi, biroq sinib ketishiga yo‘l qo‘ymaydi. Plastidalar — o‘simlik hujayralarining organoidlari. Ular anorganik moddalardan birlamchi uglevodlarni hosil qilishda ishtirok etadi. Plastidalarning uch xil turi mavjud: 1. Leykoplastlar — rangsiz plastidalar, monosaxarid va disaxaridlardan kraxmal hosil qilishda ishtirok etadi (ayrim leykoplastlarda oqsil va moylar ham to‘planadi). 2. Xloroplastlar — yashil pigmentlar, fotosintez jarayonini amalga oshiradi. 3. Xromoplastlar — har xil rangga ega plastidalar. Ular gullar va mevalarga rang beruvchi karotinoidlardan iborat. Plastidalar bir-biriga aylanib turadi. Ularning tarkibida RNK va DNK bo‘ladi. Ko‘payishi ikkiga bo‘linish yo‘li bilan amalga oshadi. Ko‘pgina o‘simlik hujayralarida boshqa plastidalar ham uchraydi. Ular qizil, sariq va qizg‘ish pigmentlarga ega bo‘ladi. Ko‘pgina gullar, mevalar va kuz faslidagi barglarning ranglari ana shu pigmentlar tufayli paydo bo‘ladi. Rangsiz plastidalarda kraxmal, moy, oqsil, zaxira modda sifatida to‘planadi. Bunday plastidalar ildizda, tugunaklarda, ildizmevalarda, urug‘larda ko‘p uchr aydi.