9-sinf Biologiya

23-
 
bilet biologiya 
1 
)E5uv 
—
tirik organizmlar tarkibida 
uchraydigan va tabiatda keng tarqalgan 
anorganik modda. Hujayrada suv qancha 
ko'p bo'lsa, 
uning hayot 
faoliyati 
shuncha jadal 
bo'ladi. Turli hujayralarda 
suv ning 
miqdori 
har 
xil. Masalan, 
tish emali hujayralarida 10 
% ga 
yaqin, o'simlik hujayralarida esa 90 % dan ko'proq suv bo'ladi. 
Odam 
va 
hayvonlarning tez o'sayotgan hujayralarida qariyib 
95 
% suv 
bor. Ko'p hujayrali organizmda suvning o'rtacha miqdori 80 % ni 
tashkil etadi. 
Hujayrada suvning ahamiyati juda katta. Hujayraning fizik 
xossalari
—
hajmi, tarangligi suvga bog'liq 
bo'ladi. Tirik orga nizmlar uchun 
suv 
nafaqatular 
hujayrasining zaruriy tarkibiy qis mi, balki yashash muhiti hamdir. Suvning vazifalari ko'p 
jihatdan uning kimyoviy 
va 
fizikaviy 
xususiyatlari bilan aniqlanadi. Bu 
xusu siyatlar asosan 
suv 
molekulasining kichikligi va ularning qutb lanishi hamda bir-biri bilan vodorod bog'lar hosil qilib 
bog'lanishi 
orqali amalga oshiriladi. 
2)
Organizm 
genotipining o'zgarishi bilan boradigan va 
bir 
nech ta 
avlodlarda 
saqlanadigan 
o'zgaruvchanlik irsiy (mutatsion) 
o'zgaruvchanlik deyiladi. 
Ba’zan
bularaniq ko'zga tashlanadigan 
o'zgarishlar bo'lib, ularga: kalta oyoqli qo'ylarning paydo bo'lishi, 
tovuqlarda patning bo'lmasligi, mushuk bar moqlarini ayri bo'lishi, pigmentlarning bo'lmasligi 
(albinizm), odam larda barmoqlarning kalta bo'lishi va ko'p barmoqlilik (polidaktiliya) kabilarni 
misol qilib ko'rsatish mumkin. 
To'satdan vujudga keladigan va qat’iy ravishda nasldan
-nasl ga o'tadigan o'zgarishlar natijasida 
xushbo'y no'xatning kalta 
poyali navlari, qat-qat tojibarg hosil qiladigan o'simliklar va juda 
ko'p boshqa belgilar 
paydo bo'lgan. Ko'pincha ular juda kichik, 
le 
kin 
sezilarli 
o'zgarishga 

---

uchragan o'zgarishlar hisoblanadi. Gene tik materialning irsiy o'zgarishiga mutatsiyalar deyiladi. 
3) 
A vaT 1*2=22 
Gva S 
7*3=21 
21 +22=43 
ta vadorod bog
1
mavjud.