9-MAVZU: Valeybolning paydo bo’lishi va rivojlanishi
Reja:
1.Valeybol o’yining kelib chiqishi va rivojlanishi
2.Voleybol o’yinig dastlabki qoidalari
Voleybol 1895 yilda Amerika Qo’shma shtatlarining Massachuseto shtatidagi Xoliok pastor Vilьyam Morgan tomonidan yaratilgan. U voleybol o’yinini oddiy, kup mablag sarflamasdan tashkil etishni ko’zda tutib yangi o’yinning qoidalarini ishlab chikdi.
1896 yilda Springfild shaxridagi kollej direktori doktor Alьfred Qalsted bu o’yinga «voleybol» deb nom berdi. «Voleybol» inglizcha so’z bo’lib, o’zbek tilida «parvoz qiluvchi to’p» degan ma’noni bildiradi.
Voleybol o’yinining dastlabki rasmiy qoidalari
Voleybol o’yinining dastlabki rasmiy o’yin qoidalari 1897 yilda amerikalik doktor A.Xolsted raxbarligida ishlab chiqilgan. Mazkur koidalarni ayrim bandlari quyidagilardan iborat bo’lgan:
• maydonchani ulchami 7,6 x 16,1 m
• to’rni balandligi 198 sm
• to’pni og’irligi 340 g
• to’p o’yinga maydonchani ung tashki qismida joylashgan 1x1 metrli to’rtburchak shakldagi joydan bir oyokda to’rib kiritilgan va xokazo.
Voleybolning borgan sari ommaviylasha borishi va ishtirokchilarning o’yin maxorati shakllana borishi bilan bir qatorda musobaqa qoidalari xam o’zgarib, takomillashib borgan.
Zamonaviy voleybol, musobaqaning qoidalari xaqida qisqacha ma’lumotlar• Maydoncha 9x18 m, chiziqlar kengligi 5 sm;
• o’yin maydonida chegaralovchi antennalarning balandligi 180 sm;
• to’rning balandligi erkaklar uchun 243 sm,
• ayollar uchun to’pni aylana uzunligi 66 + 1 sm,
diametri 21+0.3 sm, og’irligi 270+101
• xar partiyad 6 o’yinchi almashinuviga ruxsat beriladi. Asosiy o’yinchi
1 marta almashtirilishi va qaytib o’yinga tushishi mumkin.
• o’yin 3 yoki 5 partiyadan iborat buladi.
• xar partiyada xisob 25 gacha, agar 25:25 bulib kolsa eng yukori xisob 27 ochkogacha davom etadi. Xal qiluvchi partiya taymbreyk tarzida o’tadi, xisob toki 2 ochko farq kilguncha davom etadi.
Qoidalar rasmiy xolda tulik 1946 yilda joriy etilgan, lekin 1951 yilga kelib Marselda FIBB Kongressi tomonidan tasdiklandi. 1947 yil - erkaklar o’rtasida o’yin 5 partiyadan iborat 1950 yil - ayollar o’yini 5 partiyadan iborat 1952 yil - tanaffus 1 partiyada 2 marta 1957 yil - tanaffus 1 min.dan 30 sek. gacha kiskaradi 1961 yil - o’yinni almashtirish 6 taga oshdi.1965 yil - to’siq qo’yuvchi qayta uynashi /to’pga tegishi/ mumkin, u qo’llarini raqib tomoniga o’tkazishi mumkin.
Zamonaviy voleybol shug’ullanuvchilar organizmining funksional holatiga, jismoniy sifatlariga yuqori talabalarni qo’yadi. Chunki, voleybol mashg’uloti paytidagi jismoniy yuklama juda yuqori bo’lib, unga yaxshi tayyorgarlik ko’rilmasa muntazam va qat’iyatlilik bilan mashq qilinmasa, natija kutilgandek bo’lmaydi. Voleybol o’yini vaqtidagi umumiy maqsadga, erishishga intilish, o’yinchini jamoa uchun jonkuyar bo’lishiga, hamkorlikka, o’zaro yordamga o’rgatib, hamdo’stlik va birodarlikni tarbiyalaydi.
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar:
1.Valeybol o’yining kelib chiqishi va rivojlanishi
2.Voleybol o’yinig dastlabki qoidalari
Do'stlaringiz bilan baham: |