9. mavzu: soha bo’yicha belgilangan mavzu asosida ilmiy tadqiqot olib borish jarayonlari. Reja

Maqola ustida ishlashning asosiy bosqichlari
1. Mavzuning belgilanishi, uning tahlili, reja/tezislarning tuzilishi.
2. Reja/tezislar asosida maqolaning birinchi varianti ustida ishlash
3. Ishning yakunlanishi, matn tahlili, takomillashtirish, tuzatish.
Maqola yozishga kirishishdan oldin quyidagi savollarga javob bering:
- materialdan qanday xulosa chiqarish kerak?
- ish mazmuni nimadan iborat bo’ladi?
- maqola nima uchun yoziladi?
Agar Siz o’z maqolangiz yakunini «ko’rib turgan bo’lsangiz», unda ish puxta bo’lishi kerak.
1-topshiriq. “Men o‘zbek tilini sohada qo’llanilishi o‘rganayapman” mavzusida suhbat qiling va matn tuzing
Maqolaning tuzilishi

1. 
   Kirish qismi
   

Mavzuning asoslanishi mavzuning dolzarbligi asosiy tezis
• Qo’yilgan mavzuning retrospektiv tahlili.
• Mavzuni bugungi kun pozisiyalaridan ko’rib chiqish zarurligining asoslanishi.
• Mavzu asosiy tushunchalarining izohlanishi.
Mavzuni bayon qilish bilan bog’liq xatolar bayoni va hokazo
II. Asosiy qism
Dalillar ilgari surilgan tezisni tasdiqlaydigan faktlar
• induksiyadan foydalanish: aniqdan umumlashtirishga;
• deduksiyadan foydalanish: umumiydan batafsil ko’rib chiqishga.
III. Yakunlovchi qism
Ilgari surilgan
tezisni tasdiqlaydigan yoki
inkor qiladigan xulosalar • asosiy fikrning tezislar shaklida bayon qilinishi;
• xulosalar;
• muammoning davomiyligini ko’rsatish
Matnni rasmiylashtirishdagi xarakterli nuqsonlar
1. Mavzudan chetga chiqish, uni boshqasi bilan almashlash.
2. Haddan ortiq hajmli kirish qismi,aniq xulosalar yo’qligi.
3. Fikrni bayon qilishdagi muayyan bosqichlarni ko’rsatadigan xatboshilarni ajrata bilmaslik.
4. Materialni bayon qilishning uzunligi va haddan ortiq ko’pso’zlilik.
5. Har xil nutqiy va uslubiy xatolar.
Mustaqil ish.
Ilmiy asarlar to’plamida maqola shaklida berilgan materialni o’qing. Nuqsonlarini toping. Quyidagi savollarga javob berib, matnni tuzating:
- mazmun mavzuga muvofiqmi?
- maqolaning asosiy tezisi nimadan iborat va ishning hamma qismlari unga bo’ysundirilganmi?
- maqolaning qismlari bir-biriga nisbatan proporsionalmi?
- mantiqlikning buzilishlari yo’qmi?
- ish ilmiy uslub talablariga javob beradimi?
- nutqiy xatolar bormi?
- ishning umumiy saviyaligi qanday?