9-мавзу. Корхонада кадрлар ва меҳнатга ҳАҚ ТЎлаш

Кадрлар сиёсати Франция ва Италия корхоналарида ҳам етакчи ўринни эгаллайди. Грецияда рақобатчилик туфайли компания ва фирмалар ишлаб чиқаришни доимий равишда модернизация қилишлари, янги технологияларни қўллашга йирик миқдордаги маблағларни сарфлашларига тўғри келади. Бироқ модернизациялашнинг якуний мақсадларига ходимлар малакаси ишлаб чиқаришнинг техник даражасига мос келган ҳолдагина эришиш мумкин. Шу сабабли кўплаб саноат корхоналари ишчи ва мутахассисларнинг малакасини ошириш бўйича чора-тадбирлар мажмуасини кенг равишда амалда қўллайдилар.

Юқорида айтилганлардан келиб чиқадики, кадрлар сиёсати барча мамлакатларда корхоналарнинг муваффақиятли фаолият юритиши учун асосий омиллардан бири ҳисобланади. Бозор муносабатлари шароити иш вактидан самарали фойдаланишни тақозо қилади. Бу учун корхонанинг иш вақти ҳажмини аниқлаш ва таҳлил қилиш мақсадга мувофиқдир. Корхонанинг иш вакти хажми деб барча ходимларнинг бир йиллик иш кунида бажариши лозим бўлган иш соатлари йиғиндисига айтилади.

Корхонада иш вақти ва ундан фойдаланишнинг таҳлили. Иш вақти бўлиб ходимнинг ўз вазифасини бажариши лозим бўлган вақти ҳисобланади. Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг алоҳида боби иш вақтига бағишланган. Ходим учун иш вақтининг нормал муддати Ўзбекистонда бир ҳафтада 40 соатдан ортиқ бўлмаслик керак деб белгиланган. Бунда олти кунлик иш ҳафтасида ҳар куни ишнинг муддати 7 соатдан, беш кунлик иш ҳафтасида эса 8 соатдан ошиб кетмаслиги кўзда тутилган.

Иш вакти қуйидаги кишилар учун қисқартирилган ҳодда белгиланади:

— ўн саккиз ёшга тўлмаган ходимларга;

— 1 ва 2 гуруҳ ногиронлиги бўлган ходимларга;

— ноқулай меҳнат шароитида банд бўлган ходимларга;

— алоҳида тусга эга бўлган ишлардаги ходимларга. 16-18 ёшгача бўлган ходимларга иш вақтининг муддати ҳафтасига 36 соатдан, 35-16 ёшгача бўлган шахсларга, таътил даврида ишлаёттан 14-16 ёшгача бўлган ўқувчи-ларга эса ҳафтасига 24 соатдан қилиб белгиланади.