9-mavzu. Kimyo va oziq-ovqat sanoati korxonalari moliya ko‘rsatkichlari. Reja

3. Narxning shaklllanish strategiyasi va usullari
Korxona iqtisodiyotida boshlang‘ich narxlash printsipi mahsulot ishlab chiqarish va sotish, xizmat ko‘rsatish, ish va foyda xarajatlarini qoplashdir.
Rivojlanish va narxlash ketma-ketligi:
1. narxlarni belgilashda maqsad va vazifalarni belgilash;
2. talab va taklifning xususiyatini aniqlash;
3. ishlab chiqarish tannarxini hisoblash;
4. raqobatchilar narxini tahlil qilish (chegirma tizimiga e’tibor bering);
5. narxlarni belgilash usulini tanlash;
6. yakuniy narxni belgilash.
1.Narxlar vazifasini belgilashda kompaniya tijorat ishida narxni qanday rolga tayinlashi to‘g‘risidagi qoidaga asoslanish kerak. Amalda turli xil narxlash strategiyalari mavjud.
YUqori narxlar strategiyasi ishlab chiqarish xarajatlaridan ancha yuqori bo‘lgan narxda dastlabki sotishni ta’minlaydi va undan keyin pastroq narx keladi. Bu patentlar bilan himoyalangan yangi mahsulotlarga nisbatan qo‘llaniladi. Strategiya hozirgi talabning yuqori darajasi sharoitida mumkin.
Kam narxlar strategiyasi. Birinchidan, minimal narx maksimal darajada mijozlarni jalb qilish va bozorni zabt etish uchun belgilanadi, shu bilan birga kompaniya ishlab chiqarishni ko‘paytirish va xarajatlarni kamaytirishga intiladi.
Bozor yoki soha rahbariga ergashish strategiyasi. Narx asosiy raqobatchi yoki sohadagi etakchi kompaniya tomonidan taklif qilingan narx asosida belgilanadi.
Differensiayalashgan narxlar strategiyasi narxlarni har xil chegirmalar va turli bozorlar uchun o‘rtacha narx darajasiga beriladigan imtiyozlar bilan birlashtirishda namoyon bo‘ladi.
Imtiyozli narx strategiyasi kompaniya manfaatdor bo‘lgan mijozlar bilan ishlashga qaratilgan.
Nufuzli narxlash strategiyasi noyob xususiyatlarga ega yuqori sifatli mahsulotlarga yuqori narxlarni belgilashga asoslangan.
Boshqa strategiyalardan foydalanish mumkin.
2. Narxlar, talablar va takliflar jadvaliga qarab tovarlarga talab va taklifning rivojlanish tendensiyalarini aniqlash uchun foydalaniladi. Jadvallarni sifatli va miqdoriy tahlil qilish korxonaning narx siyosati, shuningdek, ma’lum bir mahsulot bilan bozorga kirish siyosati qanday bo‘lishini aniqlashga imkon beradi.
3. Ishlab chiqarish tannarxini baholashda ularni o‘xshash mahsulotlar uchun o‘rtacha xarajatlarni (tannarx) taqqoslashdan kelib chiqish kerak. Xarajatlar miqdori narx darajasini belgilashning eng past chegarasidir, mahsulotni uning darajasidan past sotish esa zarar qilmaydi.
4. Raqobatchining narxlarini tahlil qilishda asosiy e’tibor u taklif qiladigan chegirma tizimiga qaratilishi kerak. Jahon amaliyotida narxdan har xil chegirmalar qo‘llaniladi:
• naqd pul olishda chegirmalar;
Miqdor, xarid hajmi, seriya bo‘yicha progressiv chegirmalar;
• almashtirish krediti yoki eskisini qaytarish uchun chegirma; eksport uchun tovarlarni sotishda eksport chegirmasi va boshqalar.