9-mavzu. Kichik biznes va tadbirkorlik sub’ektlarining moliyaviy faoliyati tahlili

5. Samaradorlikni baholovchi ko’rsatkichlar

Korxonaning faoliyatini yoki uning moliyaviy holatini baholash – korxonaning xo’jalik va tijorat faoliyati jarayonida vujudga keluvchi moliyaviy va kredit munosabatlari natijasini aks ettiruvchi tushunchadir.
To’lov qobiliyati koeffitsienti korxonaning to’lov imkoniyat-larini ko’rsatadi va quyidagi formula bilan aniqla­nadi:
Kpl = A2 / (P2 –(Dzk + Kzk + Ap)) ,
bu yerda, Kpl – korxonaning to’lov qobiliyati koeffitsienti;
A₂ – aylanma aktivlar (ishlab chiqarish zaxiralari, pul mablag’lari va boshqalar);
P₂ – majburiyatlar;
D_j – uzoq muddatli qarzlar va kreditlar;
K_zk – qisqa muddatli qarzlar va kreditlar;
A_p – haridorlar va buyurtmachilardan olingan badallar.
Bu ko’rsatkich birdan katta bo’lishi kerak.
Shaxsiy va qarz mablag’lar nisbatlarining koeffitsienti qisqa muddatli qarz mablag’larining shaxsiy manbalar bilan ta’minlanish darajasini belgilaydi va quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Kes = P1 / (P2 –(Dzk + Kzk + Ap)),
bu yerda P₁ – shaxsiy mablag’larning manbalari (ustav sarmoyalari, qo’shimcha sarmoyalar, taqsimlangan foyda).
Bu ko’rsatkich birdan kichik bo’lmasligi kerak.
Moliyaviy bog’liqlik koeffitsienti korxonaning moliyaviy bog’liqligining kamayishi (ko’payishi), kelgusi davrlarda moliyaviy qiyinchiliklar xavfining ko’payishi (pasayishi) haqida darak beradi va korxona tomonidan kreditorlar oldidagi o’z majburiyatlarini to’lash kafolatini aniqlaydi. Moliyaviy bog’liqlik koeffitsienti quyidagi formula bilan hisoblanadi:
Kfsh = P1 / Ib
bu yerda, Ib — aktiv yoki passivning natijalari.
Bu ko’rsatkich 0,5 dan katta yoki unga teng bo’lishi kerak.
Shaxsiy aylanma mablag’lar bilan ta’minlanganlik koeffitsienti korxonada uning moliyaviy barqarorligi uchun zarur mablag’larning mavjudligini ifodalaydi va quyidagi formula bilan ifodalanadi: