9-мавзу. Давлат бюджети. Солиқлар

2. Солиқларнинг турлари ва функциялари.

• Даромаддан олинадиган солиқларга ҳуқуқий шахсларнинг даромадига (фойдасига), жисмоний шахсларнинг даромадига солинадиган солиқ, савдо ташкилотларининг ялпи даромадидан солиқлар киради. Бу гуруҳ солиқларига ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш солиғи ҳам киради.
• Мол-мулк қийматидан олинадиган солиқларга мол-мулк солиғи, экология, автомобил машиналарини қайта сотиш солиғи ва бошқалар киради.
• Ер майдонларидан олинадиган солиқларга қишлок хўжалик товар ишлаб чикарувчиларнинг ягона ер солиғи ва юридик (ноқишлоқ хўжалик) ва жисмоний шахсларнинг ер солиқлари киради.

2. Солиқларнинг турлари ва функциялари.

• Иқтисодий моҳиятига кўра солиқлар эгри ва тўғри солиқларга ёки бевосита ва билвостага бўлинади.
• Тўғри солиқларни бевосита солиқ тўловчиларнинг ўзи тўлайди, яъни солиқни ҳуқуқий тўловчиси ҳам, ҳақиқий тўловчиси ҳам битта шахс бўлади. Бу солиқларга ҳамма даромаддан тўланадиган ва барча мулк солиқлари киради.

2. Солиқларнинг турлари ва функциялари.

• Эгри солиқларни ҳуқуқий тўловчилари маҳсулот (иш, хизматни) юклаб юборувчилардир (хизмат кўрсатувчилардир). Лекин солиқ оғирлигини ҳақиқатдан ҳам бюджетга тўловчилари товар (иш, хизмат) ни истеъмол қилувчилардир. Бу солиқлар товар (иш, хизмат) кийматига устамага ўхшаб қўшилади.

2. Солиқларнинг турлари ва функциялари.

• Тўғри солиқлардан тўғридан-тўғри даромаддан солиқ тўланганлиги учун солиқлар ставкасининг камайтирилиши корхоналар даромадининг кўп қисмини уларга қолдириб, инвестиция фаолиятини кенгайтириш имконини яратиб, бозор иқтисодиётини ривожлантиради. Бу солиқларнинг ставкалари кўпайтирилса, бизнес имкониятлари камая бориб, иқтисодий ривожланишни сусайтиради. Демак бу гуруҳ солиқларнинг ставкалари тўғридан-тўғри бозор иқтисодиёти билан чамбарчас боғлангандир.