9-mavzu: biznes jarayonlari va ularni hisobga olish

D-t schoti К-t
9110-«Sotilgan tayyor mahsulotlarning tannarxi» schoti
D-t К-t
9010-«Tayyor mahsulotlarni sotishdan daromadlar»
D-t schoti К-t
4010-«Xaridorlar va buyurtmachilardan olinadigan schotlar»
D-t К-t

₃ + ₊
1 5

4

6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudrat- chilarga to‘lanadigan
D-t schotlar» К-t
6310-«Xaridor va buyurtmachilardan olingan bo‘naklar»
D-t schoti К-t

4

+
9410-«Sotish xarajatlari»
D-t schoti К-t
+
10b

10 b

9910-«Yakuniy moliyaviy natija»
D-t schoti К-t


10а


5110-«Hisob-kitob schoti»
D-t К-t
2

5

9610-«Foizlar ko‘rinishidagi xarajatlar» D-t schoti К-t

+

10b

8
6920-«Hisoblangan foizlar»

D-t schoti К-t

8

9810-«Foyda solig‘i bo‘yicha xarajatlar»

D-t schoti К-t

+
10b

10а


9510-«Royalti ko‘rinishidagi daromadlar» D-t schoti К-t

+
7

4850-«Olinadigan royalti»
D-t schoti К-t

9

6410-«Budjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz (turlari bo‘yicha)»
D-t schoti К-t

9
8710-«Hisobot davrining taqsimlanmagan foydasi» D-t schoti К-t

Oborot: Oborot:
8710-«Hisobot davrining qoplanmagan zarari» schoti
D-t К-t

^+_ Foyda olinganda Zarar ko‘rilganda _-


11.3-rasm. Realizatsiya jarayoni va moliyaviy natijalar shakllanishi hisobining umumiy chizmasi.

4. Asosiy xo‘jalik jarayonlarini hisobga olish bo‘yicha komples mashq

«Delfin» MChGning 1 aprel 2020 y. holatiga
B A L A N S I ( ming. so‘m.)

AKTIV	Hisobot davri boshiga	Hisobot davri oxiriga	PASSIV	Hisobot davri boshiga	Hisobot davri oxiriga
-1-	-2-	-3-	-4-	-5-	-6-
I.Uzoq muddatli aktivlar Asosiy vositalar(0100)	277	277	I.O‘z manbalari Ustav kapitali (8300)	527	527
Asosiy vositalar eskirishi (0200)	—	30	Hisobot davrining taqsimlanmagan foydasi (8710)	—	220
Asosiy vositalar qoldiq qiymati	277	247
I. bo‘lim jami	277	247	I. bo‘lim jami	527	777
II. Joriy aktivlar Tovar-moddiy zaxiralari, shu jumladan:	676	704	II.Majburiyatlar Kreditor qarzdorlik, shu jumladan:	527	1 141
Ishlab chiqarish zaxiralari (materiallar) (1010)	100	60	Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarzdorlik (6010)	142	162
Materiallar qiymatidagi farqlar (1610)	—	2	Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik (6400)	132	215
Tayyor mahsulot (2800)	576	642	Davlat maqsadli fondlariga to‘- lovlar bo‘yicha qarzdorlik (6520)	112	211
Oldindan to‘langan ijara haqi (3110)	—	60	Mehnat haqi bo‘yicha qarzdorlik (6700)	141	441
Olinadigan royalti (4850)	—	12	To‘lanadigan qisqa muddatli ijara (6910)	—	60
Kassadagi pul mablag‘lari (5000)	11	11	Hisoblangan foyzlar (6920)	—	12
Hisob-kitob scheti (5100)	90	854	Boshqa majburiyatlar (6990)	—	40
II. bo‘lim jami	777	1 641	II. bo‘lim jami	527	1 111
B A L A N S	1 054	1 888	B A L A N S	1 054	1 888

Rahbar Bosh buxgalter


1010 «Xom ashyo va materiallar» schotining analitik schotlari bo‘yicha qoldiqlar:
«A» material (3000 kg x 20 so‘m) 60000 so‘m.
«B» material (1000 kg x 40 so‘m) 40000 so‘m.
Jami: 100000 so‘m.
2810 «Tayyor mahsulot» schotining analitik schotlari bo‘yicha qoldiqlar:
«A» material (18 400 dona. 1donasi 15 so‘m) 276 000 so‘m.
«A» material» (15 000 dona. 1donasi 20 so‘m) 300 000 so‘m.
Jami: 576 000 so‘m.

«Delfin» MChG va «Zenit» zavodi o‘rtasida quyidagi materiyallrni etkazib btrish bo‘yicha oldi- sotti shartnomasi tuzildi:

1. 
   «A» material (1000 kg x 20 so‘m) 20 000 so‘m..
   
2. 
   «B» material (1000 kg x 40 so‘m) 40 000 so‘m. Jami 60 000 so‘m.
   

Materiallarni temir yo‘l orqali tashib keltirish qiymati,
korxona hisobiga mol yetkazib beruvchi tomonidan to‘langan 1 200 so‘m. H a m m a s i 61 200 so‘m.
№ 2 Topshiriq. Yanvar-mart (shartli) 2020 y. «Delfin» MChG da quyidagi xo‘jalik operatsiyalari sodir bo‘lgan (so‘m):

№		Operatsiya mazmuni	Summa, so‘m	Schotlar korrespondentsiyasi
				D-t	K-t
I. Ta`vinot jarayoni hisobi
1	«Zenit» zavodiga materil uchun shartnomaga muvofiq 50 % bo‘nak o‘tkazildi.		30 600	4310	5110
2	Mol yetkazib beruvchilardan quyidagi materiallar korxonaga keltirilgan, so‘m hisobida:		61 200	1510	6010
		a) «A» material – 20000 so‘m (1000 kg x 20 so‘m)
	b) «B» material – 40000 so‘m (1000 kg x 40 so‘m) .
		Jami 60000 so‘m
	Materiallarni temir yo‘l orqali tashib keltirish qiymati korxona hisobiga mol yetkazib beruvchilar tomonidan to‘langan. 1200 so‘m
		H a m m a s i
3	Materiallarni temir yo‘l stansiyasidan «Delfin» MChG omboriga tashib keltirganligi uchun transport tashkiloti xarajatlari .		3 000	1510	6010
4	Sotib olingan materiallar shartnoma bahosi bo‘yicha omborga kirim qilindi:
	a) «A» material – 20000 so‘m (1000 kg x 20 so‘m)
	b) «B» material – 40000 so‘m (1000 kg x 40 so‘m) .
	Jami		60 000	1010	1510
5	«Zenit» zavodidan olingan materiallar bo‘yicha transport- tayyorlov xarajatlariga to‘g‘ri keladigan farq summa (4200 so‘m) aniqlandi (2-operatsiya bo‘yicha 1200 so‘m + 3- operatsiya bo‘yicha 3000 so‘m).		4 200	1610	1510
6	Hisob-kitob schetidan «Zenit» zavodiga qarzning qolgan qismini qoplash uchun o‘tkazildi.		30 600	6010	5110
7	«Zenit» zavodiga shartnomaga muvofiq o‘tkazilgan 50 foizlik oldin to‘lov (bo‘nak) hisobga qabul qilindi (1- operatsiyaga qarang)		30 600	6010	4310
II. Ishlab chiqarish jarayoni hisobi
8	Ishlab chiqarishga materiallar haqiqiy tannarxi bo‘yicha ombordan berildi va sarflandi:				1010
	a) «A» material (2 250 kg, 1 kg 20 so‘m) «V» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 45 000 so‘m.
	b) «B» material (1250 kg, 1 kg 40 so‘m) «G» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 50 000 so‘m.
		Jami:	95 000	2010
	v) «A» material (250 kg,1kg 20 so‘m) umumishlab chiqarish xarajatlari uchun		5 000	2510
		H a m m a s i:	100 000	-
9	Materiyallar qiymatidagi farqlarning oy davomida sarflangan

	materiallarga tegishli summasi hisobdan chiqarildi (8- operatsiyaga qarang) (hisob-kitoblarni ilovada keltiring):			1610
	a) «V» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 1181 so‘m
	b) «G» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 1312,5 so‘m
	Jami:	2 493,5	2010
	v) umumishlab chiqarish xarajatlariga	131,5	2510
	H a m m a s i:	2 625
10	Hisobot oyi uchun korxona xodimlariga ish haqi hisoblandi:			6710
	a) «V» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 130000 so‘m
	b) «G» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 150000 so‘m
	Jami:	280 000	2010
	v) ishlab chiqarish tashkil etish va boshqarish xodimlariga	20 000	2510
	H a m m a s i: Primechanie: summы nachislennoy i raspredelennoy zarabotnoy platы sleduet otnesti v debet tex je schetov, chto bыli zadeystvovanы pri spisanii materialov (sm. operatsiyu 1), tak kak eto takje tekuщie izderjki predpriyatie v otchetnom periode	300 000
11	Hisoblangan ish haqi summasidan davlat maqsadli jamg`armalariga to‘lovlar hisob-kitob qilindi (10- operatsiyaga qarang):			6520
	a) «V» mahsulotni ishlab chiqarish uchun 42900 so‘m
	b) «G»mahsulotni ishlab chiqarish uchun 49500 so‘m
	Jami:	92 400	2010
	v) umumishlab chiqarish xarajatlariga	6 600	2510
	H a m m a s i:	99 000
12	Belgilangan me’yorlarga muvofiq hisobot oyi uchun hisoblangan eskirish summalari aks ettirilgan:	30 000	2510	0220
	a) asosiy ishlab chiqarish binolari va inshootlariga 20000 so‘m
	b) umum ishlab chiqarish binolariga 10000 so‘m
	Jami:
13	«Toshelektrtarmoqlari» korxonasi tomonidan taqdim qilingan schot-fakturaga muvofiq iste’mol qilingan elektr energiyasi uchun: ishlab chiqarish binolarini yoritish uchun 25000 so‘m. umum ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun 15000 so‘m. Jami:	40 000	2510	6990
14	Joriy ijaraga olingan omborxona binosi uchun 6 oylik oldin to‘lovi hisoblandi	60 000	3110	6910
15	Hisobot oyi oxirida umum ishlab chiqarish xarajatlari (8-13- operatsiyalarga qarang)o‘rnatilgan taqsimlash bazasiga (10- operatsiyaga qarang) asosan, bilvosita yo‘l bilan «V» va «G»mahsulotlarning tannarxiga qo‘shilgan(hisob-kitoblarni ilovada keltiring): a) «V» mahsulotni ishlab chiqarish uchun b) «G»mahsulotni ishlab chiqarish uchun Jami:	34 589 67 142,5 101 731,5	2010	2510
16	Ishlab chiqarishdan mahsulotlar olindi va reja tannarxi bo`yicha	241 100	2810	2010

	tayyor mahsulot omborga qabul qilindi: a) «V» mahsulot 500 dona. 1 donasi 482,20 so‘m, b) «G»mahsulot 600 dona. 1 donasi 501,84 so‘m Jami:			301 102 542 202
17	«V» va «G»mahsulotlarning haqiqiy tannarxini hisoblang, reja va haqiqiy tannarx o‘rtasidagi farq summaga schotlar korrespondensiyasi tuzing(hisob-kitoblarni ilovada keltiring): a) «V» mahsulot uchun b) «G»mahsulot uchun Jami:			12 570 16 853 29 423		2810		2010