9-mavzu: biznes jarayonlari va ularni hisobga olish

operatsiya. Materiallarni temir yo‘l stansiyasidan korxona omboriga tashib keltirganligi uchun transport tashkilotiga 3000 so‘m hisoblandi. Ushbu summa transport-tayyorlov xarajatlarini aks ettiradi va olingan materiallarning haqiqiy tannarxiga qo‘shilishi lozim. Ushbu xarajatlarning ko‘payishi 1510-«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» schotining debetida ham yozilishi mumkin. Ushbu summaga 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» schoti kreditlanadi, chunki uning kreditida transport tashkilotiga bo‘lgan qarzning ko‘payishi aks ettiriladi.

Dt 1510-«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» schoti 3000

so‘m

Kt 6010-«Mol yetkazib beruvchilar

va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» schoti … … 3000 so‘m

4. 
   operatsiya. Sotib olingan materiallar shartnoma bahosi bo‘yicha
   

(60000 so‘m) omborga kirim qilindi. Ularning kirimi 1010-«Xomashyo va materiallar» aktiv schotining debetida aks ettiriladi. 1510-
«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» schoti debetida avval aks ettirilgan faktura qiymati (60000 so‘m) uning krediti bo‘yicha hisobdan chiqariladi.
D-t 1010-«Xomashyo va materiallar» schoti – 60000 so‘m.
K-t 1510-«Materiallarni tayyorlash va
xarid qilish» schoti – 60000 so‘m Muomalalarni sintetik schotlarda aks ettirish bilan bir vaqtning
o‘zida «A» va «B» materiallarni hisobga oladigan analitik schotlarda ham ularning ulgurji baholari bo‘yicha, ya’ni «A» material – 20000 so‘m va «B» material 40000 so‘m aks ettiriladi.

5. 
   operatsiya.. Mol yetkazib beruvchilardan olingan materiallar bo‘yicha transport-tayyorlov xarajatlariga to‘g‘ri keladigan farq summa (4200 so‘m) aniqlandi (2-muomala bo‘yicha 1200 so‘m + 3-muomala bo‘yicha 3000 so‘m). Ushbu summa 1510-«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» schotining debet oboroti (64200 so‘m) va kredit oboroti(60000 so‘m)ni solishtirish natijasida aniqlanadi. Mazkur schotni yopishda farq summa (4200 so‘m) 1610-«Materiallar qiymatidagi farqlar» schotining debetiga olib boriladi, ya’ni:
   

D-t 1610-«Materiallar qiymatidagi
farqlar» schoti 4200 so‘m K-t 1510-«Materiallarni tayyorlash
va xarid qilish» schoti 4200 so‘m

6.