9-Mavzu: Amaliy dasturiy ta’minot. Amaliy dasturlar paketi bilan ishlash

9-Mavzu: Amaliy dasturiy ta’minot.Amaliy dasturlar paketi bilan ishlash.
Reja:

1. Amaliy dasturlar paketi (ADP)

2. Umumiy maqsadli ADP.

3. Ofis ADP.

4. Sun'iy intellekt tizimining asosiy komponentlari.
Tayanch iboralar: Amaliy dasturlar paketi, muammoga yo'naltirilgan ADP, ofis ADP, sun'iy intellekt tizimlari, mul`timedia dasturiy vositalari.
Amaliy dasturlar paketi – bu aniq bir predmet soshasi bo'yicha ma'lum bir masalalar sinfini

yechishga mo'ljallangan dasturlar majmuasidir.

Komp`yuterning dasturiy ta'minoti orasida eng ko'p qo'llaniladigani amaliy dasturlar paketi

(ADP)dir. Bunga asosiy sabab – kop`yuterlardan inson faoliyatining barcha soshalarida keng

foydalanishi, turli predmet soshalarida avtomatlashtirilgan tizimlarning yaratilishi va

qo'llanilishidir. Amaliy dasturlar paketini quyidagicha tasniflash mumkin.

Muammoga yo'naltirilgan amaliy dasturlar paketiga quyidagilar kiradi:

1 Buxgalteriya uchun dasturlar paketi;

2 Personalni boshqarish dasturlar paketi;

3 Jarayonlarni boshqarish dasturlar paketi;

4 Bank axborot tizimlari va boshqalar.

Umumiy maqsadli ADP – sosha mutaxassisi bo'lgan foydalanuvchi axborot texnologiyasini

qo'llaganda uning ishiga yordam beruvchi ko'plab dasturlarni o'z ichiga oladi. Bular:

kop`yuterlarda ma'lumotlar bazasini tashkil etish va saqlashni ta'minlovchi ma'lumotlar

bazasini boshqarish tizimlari (MBBT); matnli shujjatlarni avtomatik ravishda bichimlashtiruvchi, ularni tegishli sholatda

rasmiylashtiruvchi va chop etuvchi matn musharrirlari;

garfik musharrirlar; shisoblash uchun qulay mushitni ta'minlovchi elektron jadvallar; taqdimot qilish vositalari, ya'ni tasvirlar shosil qilish, ularni ekranda namoyish

etish, slaydlar, animatsiya, fil`mlar tayyorlashga mo'ljallangan maxsus dasturlar.

Ofis ADP idora faoliyatini tashqilish boshqarishni ta'minlovchi dasturlarni o'z ichiga oladi.

Ularga quyidagilar kiradi: rejalovchi yoki organayzerlar, ya'ni ish vaqtini rejalashtiruvchi, uchrashuvlar

bayonnomalarini, jadvllarni tuzuvchi, telefon va yozuv kitoblarini olib boruvchi dasturlar; tajrimon dasturlar, ya'ni berilgan boshlan\ich matnni ko'rsatilgan tilga tarjima

qilishga mo'ljallangan dasturlar; skaner yordamida o'qilgan axborotni tanib oluvchi va matnli ifodaga binoan

o'zgartiruvchi dasturiy vositalar; tarmoqdagi uzoq masofada joylashgan abonent bilan foydalanuvchi orasidagi o'zaro

muloqotni tashkil etuvchi kommunikatsion dasturlar.

Kichik nashriyot tizimlari «komp`yuterli nashriyot faoliyati» axborot texnologiyasini ta'minlaydi,

matnni bichim solish va tashrirlash, avtomatik ravishda betlarga ajratish, xat boshlarini yaratish,

rangli grafikani matn orasiga qo'yish va shakazolarni bajaradi.
Mul`timedia dasturiy vositalari dasturiy mashsulotlarning nisbatan yangi sinfi shisoblanadi.

U ma'lumotlarni qayta ishlash mushitining o'zgarishi, lazerli disklarning paydo bo'lishi,

ma'lumotlarning tarmoqli texnologiyasining rivojlanishi natijasida shakllandi.
Su'niy intellekt tizimlari. Bu soshadagi izlanishlarni to'rt yo'nalishga bo'lish mumkin:

Ijodiy jarayonlarni imitatsiya qiluvchi tizimlar.

Ushbu yo'nalish kop`yuterda o'yinlarni (shaxmat, shashka va sh.k.) avtomatik tarjima qilishni va

boshqalarni amalga oshiradigan dasturiy ta'minotni yaratish bilan shu\ullanadi.

Bilimlarga asoslangan intellektual tizimlar.

Ushbu yo'nalshdagi mushim natijalardan biri ekspert tizimlarning yaratilishi shisoblanadi. Shu

tufayli su'niy intellekt tizimlarini ma'lum va kichik soshalarning eksperti sifatida tan

olinishi va qo'llanishi mumkin.

ESHMlarning yangi arxitekturasini yaratish.

Bu yo'nalish su'niy tafakkur mashinalari (beshinchi avlod ESHMlari)ni yaratish muammolarini

o'rganadi. Intellektual robotlar.

Bu yo'nalish oldindan ko'yilgan manzil va maqsadga erisha oladigan intellektual robotlar

avlodini yaratish muammolari bilan shu\ullanadi.

Mavzuni o'zlashtirishi uchun savollar:

1. Amaliy dasturlar paketi tarkibiga kiruvchi dasturlar qanday tasniflanadi?

2. Umumiy maqsadli ADP tarkibiga qanday dasturlar kiradi?

3. Ofis ADP tarkibiga kiruvchi dasturlar shaqida nimalarni bilasiz?

4. Su'niy intellekt tizimining asosiy komponentlarini sanab bering.