9-ma`ruza O‘zbekiston Respublikasini milliy sertifikatlashtirish tartibi va qoidalari

majburiy 
va 
ixtiyoriy. 
Mahsulotni u
yoki bu sertifikatlashtirishga oidligi, uni tashqi muhitga, inson salomatligiga ta’siri
asosiy mezon hisoblanadi. Ana shuning uchun tashqi muhitga, inson salomatligiga
ta’sir kо‘rsatuvchi mahsulotlar, albatta, majburiy sertifikatlashtirishga mansub
bо‘ladi, 
qolgan 
mahsulotlar 
esa 
sertifikatlashtirilishi 
ixtiyoriydir.
Majburiy 
sertifikatlashtirish 
deganda 
sertifikat-lashtirish 
huquqiga 
ega
bо‘lgan idora tomonidan mahsulot, jarayon, xizmatning standartlardagi majburiy
talablarga muvofiqligini tasdiqlash tushuniladi.
Ixtiyoriy sertifikatlashtirish deganda 
ishlab chiqaruvchi /bajaruvchi/,
sotuvchi /ta’minlovchi/ yoki iste’molchi tashabbusi 
bilan ixtiyoriy ravishda
о‘tkaziladigan sertifikatlashtirish tushuniladi.
Hozirgi 
sharoitda tashqi mamlakatlar bilan savdoni, mamlakatlararo
iqtisodiy aloqalarni, fan 
va texnikani rivojlanishi uchun hamda chiqarilayotgan
mahsulotlarning sifatini 
yaxshilash, ularning raqobatbardoshligini oshirish uchun
muntazam ravishda 
sinovlardan о‘tkazish ehtiyoji ortib bormoqda. Sinovlarni
kо‘pincha uchinchi tomon 

---

deb ataluvchi shaxs yoki tashkilot amalga oshiradi va
kо‘riladigan masalada 
qatnashayotgan tomonlar odatda ta’minlovchi /birinchi
tomon/ va xaridor /ikkinchi 
tomon/ ning manfaatlarini himoya qilib, mutlaqo
mustaqil ravishda ish kо‘radilar.
Uchinchi tomon tarafidan qilinadigan sertifikatlash-tirish ishlab
chiqaruvchilarning 
ishonchiga sazovor bо‘lmoqda va shu sababli bunday yо‘l keng
qо‘llanilib, salmoqli 
ravishda tarqalmoqda. Turli mamlakatlarda uchinchi tomon
tarafidan bajarilayotgan 
sertifikatlash-tirish tizimini tashkil etish amalda shuni
kо‘rsatmoqdaki, uni turlicha 
tashkil qilish mumkin ekan: ishlab chiqaruvchi
assotsiyatsiyalar, yirik 
iste’molchilar, standartlashtirish milliy tashkilotlari
tomonidan, masalan, Fransiya 
va Angliyada 60-yillar boshida ite’molchilar
tomonidan harbiy maqsadlar uchun 
elektronika mahsulotlarini sertifikatlash-tirish
tizimi yaratildi.
Ayrim olingan mamlakat miqyosida yaratilgan milliy tizimlar majburiy
bо‘lgan 
standartlar doirasini qamrab oladi. Masalan, birinchilar qatorida milliy
miqyosda 
qimmatbaho toshlarni sertifikatlashtirish tizimlari qо‘llanilgan.
Sertifikatlashtirish 
tushunchasi keng ma’noda uchinchi tomon tarafidan
о‘tkaziladigan texnikaviy 
meyorga, ish uslubiga, qoidalariga muvofiqligini qamrab
olgan har qanday 
tekshiruvdir. Shuning uchun sertifikatlashtirishni tekshiruv deb
hisoblab, bosim 
ostidagi idishlarni, portlash havfidan himoyalangan
qurilmalarning, kemalarning, 
suzish 
vositalari-ning, 
tayyoralarning, 
aviatsiya
qurilmalarining, 
atom 
reaktorlarining va tog‘ texnikasining ishlatishdagi
havfsizligini ta’minlash uchun 
texnikaviy nazorat о‘rnatuvchi idoralar shartli
tekshiruvni amalga oshiradi.
Takrorlash 
uchun 
savollar.
 
1. 
Sertifikatlashtirishning 
tarixini 
bilasizmi?
2. Sertifikat nima?