9-ma’ruza mavzu: Standart tarmoq protokollari. Reja

Standart protokol steklari. Standartlashtirishning foydasi haqidagi universal tezis barcha soxalarga ta’aluqli, kompyuter tarmoqlarida aloxida muhim axamiyatga egadir. Tarmoq aslida bu turli qurilmalarning ulanishi bо‘lib, demak bu yerda moslik muammosi eng muxum muammolardan biridir. Qurilma va protokollar uchun umumiy qabul qilingan standartlar bо‘yicha barcha ishlab chiqaruvchilarning kelishuvisiz tarmoq “qurilish” ishida xech qanday rivojlanish bо‘lishi mumkun emas edi.

Xisoblash tarmoqlari soxasida standartlashtirishning muxum yо‘nalishi kommunikatsion protokollarni standartlashtirish bо‘ladi. Eng taniqli standart protokollar steki quyidagilar: OSI, TCP/IP, IPX/SPX, NetBIOS/SMB, DECnet, SNA (xozirda amaliyotda ularning xammasi qо‘llanilmaydi).

OSI modeli. 70-yillar oxirida dunyoda kommunikatsion stek protokollarining turli-tumani mavjut edi, ular orasidan quyidagilarni aytib о‘tish mumkun, masalan, kо‘p tarqalganlaridan DECnet (Digital kompaniyasining firma steki), TCP/IP (Internet steki) SNA (IBM kompaniyasining firma steki). Biroq bitta stekka joylashtirilgan turli protokol steklarini quvvatlovchi kompyuterlar va boshqa tarmoq qurilmalari bir-biri bilan ishlashga “bosh tortar” edilar. О‘sha davrda bundek mos emaslikni yengib о‘tish yо‘llaridan bittasi bо‘lib kо‘ringan yondoshish quyidagicha edi, hamma bir xil protokol stekiga о‘tishi bо‘lib, u boshqa mavjud steklardagi eng yaxshi xususiyatlarni о‘z ichiga jamlashtirishi kerak bо‘lgan. Aynan shu yondoshish orqali bir necha xalqaro standartlashtirish bо‘yicha tashkilotlar (International Organization for Standardization (IOS), International Telecommunications Union, ITU) yangi kommunikatsion protokollar stekini yaratishga kirishdilar. Ularning muhim ishlarining natijasi bо‘lib ochiq tizimlar muloqat modeli (Open System Interconnection, OSI) bо‘ldi. Bu yerda ochiq tizim deb boshqa tarmoq qurilmalari bilan qabul qilinadigan va jо‘natiladigan ma’lumotlarning о‘lchami, tarkibi va qiymati bо‘yicha standart qoidalar yordamida muloqatga tayyor tarmoq qurilmalari tushiniladi.

OSI modelining vazifasi paketlarni kommutatsiyalovchi tarmoqlar uchun tarmoq muloqat vositalarini umumlashtirilgan standart shaklda tasavvur etishdan iborat. Tarmoq bо‘yicha mutaxassislarning universal tili sifatida yaratilgan bо‘lib, aynan shuning uchun uni yana ma’lumotnoma modeli deb xam ataydilar.