9– laboratoriya ishi Induksion qurilmalarni o„rganish I. Ishdan maqsad

 - motor yoki markazdan kochish effekti
asosan gorizontal kanalli IKP larda 
kuzatilib, kanaldagi metalldan okayotgan tok bilan tarkalish okimi URTA sidagi 

---

uzaro ta’sirlashuv
 
okibatida hosil buladi. Ushbu ta’sirlashuv okibatida hosil 
bo‘lgan kuch kanaldagi erigan ( suyuk ) metallni kanalning ichki yuzasidan tashki 
yuzasiga itarishga xarakat kiladi va suyuk metall yuzasining gorizontal tekisligiga 
nisbatan ma’lum burchakka og‘ishiga olib keladi: 
- qisish effekti - 
kanaldagi metalldan okayotgan tok va shu tok hosil kilayotgan 
magnit okimining uzaro ta’sirlashuvi okibatida hosil bulib, suyuk metalga sikuvchi 
kuch bilan ta’sir kiladi; 
- uyurma effekti
- uzgaruvchan kesim yuzaga ega yopik kanalli IKP larda 
kuzatilib, kanaldagi metaldan okayotgan turli zichlikdagi toklar va mazkur toklar 
hosil kilgan magnit okimlarining uzaro ta’sirlashuvidan hosil buladi. Bunday IKP 
lar kanallarining kesim yuza buyicha kengaygan kismi pech konstruksiyasi 
tarkibidagi 
shaxta 
bilan tutashadi; 
- issiklik effekti - 
pechning kanal va shaxta kismlardagi metallar xaroratining 
farki, shuningdek kanal va shaxtadagi metallar zichligi urta sidagi fark xisobiga 
hosil buladi. Bunday pechlar vertikal kanalga ega bulib, shaxtadagi solishtirma 
og‘irligi katta bo‘lgan metall kanalning pastki kismiga tushib boradi, kanaldagi 
erigan, solishtirma og‘irligi kichikrok bo‘lgan suyuk metall esa yukoriga, 
shaxtaga chikib boradi.
SHunday kilib IKP ning ishlashi davomida kuzatilayotgan effektlar 
okibatidagi hosil bulayotgan kuchlar ta’sirida, metall doimo ‘arakatda buladi 
(yopik, kiska tutash kanaldagi metall guyoki kanal buylab okadi) va natijada
eritilayotgan metall doimiy korishuvda bulib, tarkib ja’atidan toza metall eritmasini 
olish imkonini beradi. 
 
VI. Topshiriq 
1. Elektr qarshiligi pechlarida va induksion qurilmalarni o‘rganishda 
temperaturani o‘lchash uchun hamda ishlashini o‘rganish uchun qo‘llaniladigan 
asboblarning ish prinsipi bilan tanishish; 
2. 
xarakteristikalarni olish va qurish; 
3. T
s
=–20
0
S; va T
s
=+20
0
S bog‘liqligini hisoblash va qurish