9. Axborot xavfsizligi xavflarini baholashning miqdoriy usullarini tahlil qilish

X_i bir omil uchun baholash matritsasi R_i; bir omilli baholash modeli quyidagi formula bo‘yicha hisoblanishi mumkin:
A R_i = B_i (i=1,2,3,…, S); (51)
- 3 bosqich - B_i omil sifatida qaraladigan har bir X_i baholashda yagona omil hisoblanadi; shu tarzda munosabat matritsasi olinishi mumkin:
. (52)
X_i , X ning bir qismi sifatida bitta atributni ifodalaydi. Og‘irlik qiymatiga ko‘ra, ularning to‘plamini quyidagi formula bo‘yicha hisoblash mumkin:
, (53)
va keyin FCE modelining ikkinchi darajasini quyidagicha olish mumkin:
A  R = B . (54)
Ushbu jarayonni davom ettirib, uch yoki ko‘p darajali modelni olish mumkin.
[67] shuningdek, elektron tijorat tizimining AX xavfini baholash modelini tavsiflaydi.
Tarmoq va axborot tizimidan tashkil topgan elektron tijorat tizimi apparat va dasturiy ta’minot, tashqi va ichki omillarni o‘z ichiga olgan murakkab tizimdir. Turli omillarni har tomonlama ko‘rib chiqish natijasida olingan xavfni baholash modeli 18-rasmda ko‘rsatilgan.

18-rasm.Elektron tijorat tizimining AX xavflarini baholash modeli

Elektron tijorat tizimi uchun ishlatiladigan yuqoridagi FCE modeli quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

- tasdiqlanganX omillar to‘plami.
X = {X₁, X₂, X₃, X₄} ={xavfsizlikni boshqarish, maxfiylikni ta’minlash, xavfsizlik auditi va monitoringi, hodisalarga javob berish va tiklash},
bu erda:X₁ = {X₁₁, X₁₂} ={tashkilot, normalar va qoidalar};
X₂ = {X₂₁, X₂₂, X₂₃, X₂₄, X₂₅} = {xaker hujumlariga qarshi choralar; virusga qarshi choralar; shifrlash; dasturiy ta’minotni yo‘q qilishning oldini olish choralari; serverni zahiralash};
X₃ = {X₃₁, X₃₂, X₃₃, X₃₄, X₃₅} = {xavfsizlik auditi; operatsion tizim jurnali; jurnal yuritish; kirishni boshqarish; foydalanuvchi identifikatsiyasi};
X₄ = {X₄₁, X₄₂, X₄₃, X₄₄} = {hodisaga javob; tiklash usullari; ma’lumotlarni nusxalash; favqulodda vaziyat rejasi};
- baholashning olingan natijasi Y = {y₁, y₂, y₃, y₄, y₅} = {juda yuqori xavf,..., juda kichik xavf};
- har bir X_i uchun FCEning birinchi darajasi.
Ekspertlar tomonidan baholanganda X_i uchun baholash matritsasidagi yagona omil; to‘plamning og‘irligiA_i mutaxassislar tomonidan hisoblab chiqilishi mumkin; uchun, B_i (i = 1, 2, 3, 4)birinchi baholash natijasini olish mumkin.
- elektron tijorat uchun ikkinchi darajali FCE:
A to‘plamining og‘irligi ushbu sohada malakali mutaxassislar tomonidan hisoblanishi mumkin.

B - baholash natijasining ikkinchi darajasi.
Keyingi baho darajalari xuddi shu tarzda hisoblanishi mumkin.
Ushbu elektron tijorat xavflarini tahlil qilish asosan xavflarning turlari va hajmini aniqlaydi. Etarli miqdordagi statistik ko‘rsatkichlar yo‘qligi sababli klassik matematika yordamida xavfni hisoblash qiyin, shuning uchun noaniq matematika nazariyasi va analitik ierarxiya jarayonidan foydalangan holda FCE asosida elektron tijorat tizimi uchun xavfni baholash modeli taklif qilindi.
Xavflarni boshqarish elektron tijorat uchun xavflarni aniqlash, xavflarni baholash vaxavflarni boshqarishni o‘z ichiga oladi; xavflarni baholash uning muhim tarkibiy qismidir. Xatarni baholash jarayonida xavfning kattaligi aniqlanadi, so‘ngra xavfni to‘liq bartaraf etish yoki uni maqbul darajaga tushirish uchun nazorat mexanizmlari qo‘llaniladi.