9 – ma’ruza elektrolit eritmalarning elektr o’tkazuvchanligi. Elektoliz Mavzu rejasi

Hisoblash.

Ko’ndalag kesim yuzasi qancha katta bo’lsa, elektr o’tkazuvchanlik xam shuncha katta bo’ladi, 1 N eritma uchun

_{1 N}= ₀  1000, ya’ni

1 N eritma uchun  ₀ dan 1000 marta ko’p bo’ladi.

0,1 N eritma uchun _{0,1 N}= ₀  10000

_{0,01 N}= ₀  100000

Demak, C=1 1 N eritma uchun bo’lsa, 0,1 N eritma uchun C=0,01 N bo’lsa, u holda  = ₀  1000/C bo’ladi, yoki

 = ₀  1000  V

C=1/V suyultirish deyiladi.  = om^-1  sm^-1 sm³ = om^-1  sm²

Suyultirish - 1 g-ekv. modda saqlagan eritmaning litr miqdori.

 -kuchli elektrolitlar uchun katta, kuchsiz elektrolitlar uchun kichik bo’ladi.  suyultirish bilan ortib boradi. Buning sababi shundaki, elektrodlar orasidagi elektrolit miqdori o’zgarmaydi (doimiy qoladi), vaholanki suyultirish natijasida ionlar soni ortadi.

0. 
   Kuchli elektrolitlarda  ozgina suyultirish bilan doimiy bo’lib qoladi V =1 l
   
1. 
   Kuchsiz elektrolitlarda juda ko’p suyultirilgandangina  doimiy bo’ladi. CHunki  kuchli elektrolitlarda suyultirish bilan tez, ammo kuchsiz elektrolitlarda  suyultirish bilan sekin ortadi.
   

Suyultirish bilan _V ortadi, so’ng doimiy bo’lib qoladi. Bu cheksiz suyultirgandagi ekvivalent elektr o’tkazuvchanlikdir (_).

_, ya’ni  =1 (100% dissotsilangan eritmaning ekvivalent elektr o’tkazuvchanligi _).

Kuchli elektrolitlar uchun _ kuchsiz elektrolitlargi nisbatan katta bo’ladi. Kuchsiz elektrolitlar uchun _V faqat hosil bo’ladigan ionlar miqdoriga, ya’ni  (dissotsilanish darajasiga bog’liq) _V = _  .

C ortishi bilan ekvivalent elektr o’tkazuvchanlikni kamayishi (_V) kuchsiz elektrolitlar uchun dissotsilanish darajasi pasayishi bilan tushuntiriladi. Kuchli elektrolitlarda esa, kontsentratsiya ortishi bilan, ion atrofiga qarshi ion ko’payadi, ya’ni elektrostatik ta`sir tufayli ion harakatchanligi pasayadi.

Kolraush qonuni

Nemis fizigi Kolraush (1840-1910) turli sistemalarning ekvivalent elektr o’tqazuvchanlikni o’rganib, quyidagi xulosaga keldi. Gap shundaki, elektrolitlar eritmasidagi elektr o’tqazuvchanlik qarama-qarshi yo’nalishda harakat qilayotgan anion va kationlar harakati tufayli sodir bo’ladi. Agar kontsentratsiya kichik bo’lsa (kuchli suyultirilgan eritmalar uchun) kationlar va anionlar bir-biriga xalaqit qilmay mustaqil harakat qiladilar. Ularning cheksiz suyultirilganda elektr o’tqazuvchanligi ularning ayrim holdagi elektr o’tqazuvchanligining yig’indisidan iborat bo’ladi: b_ = _A + _K, bu erda _A va _K anion va kation elektr o’tqazuvchanligi. CHeksiz suyultirilgandagi solishtirma elektr o’tqazuvchanlikni (_) tenglamasi orqali ekvivalent (molyar) elektr o’tqazuvchanlikka hisoblash orqali aylantirish mumkin:

Agar bo’lsa, u holda Kolraush qonunning matematik ifodasi kelib chiqadi: bu erda va anion va kationlarning harakatchanligi deb yuritiladi. Yuqoridagi tenglama bo’yicha Kolraush qonuni quyidagicha ta’riflanadi:

CHeksiz suyultiririlgandagi elektrolit eritmasining ekvivalent (molyar) elektr o’tqazuvchanligi (_) elektrolit tarkibiga kiruvchi anion va kationlarning harakatchanligining yig’indisiga teng.

Turli ionlarning harakatchanligi quyidagi jadvalda keltirilgan.