8-sinf. O‘zbek tili Kelib ketma, bilib ket!!!

MAVZU: BUG‘DOY - RIZQ-RO‘ZIMIZ. (FE’LNING ORTTIRMA NISBATI, UNING YASALISHI VA IMLOSI )

8-sinf. O‘zbek tili

Kelib ketma, bilib ket!!!

KUN HIKMATI

Bug‘doy – rizq-ro‘zimiz

Aziz o‘quvchilar ushbu savollarga javob bering. Fikringizni bildiring.

1.Nima uchun inson oziqa sifatida bug‘doyni tanlagan?

2.Qachondan boshlab bug‘doydan non yopila boshlangan?

3.Xalqimiz g‘alla yetishtirish, undan non tayyorlashni qachon o‘zlashtirgan?

4.Qadimda nonning necha xil turi ma’lum bo‘lgan?

Rasmlar asosida suhbatlashing.

Yer yuzida hayot paydo bo‘lgan kundan barcha jonzotlar yashab qolish uchun oziq- ovqat qidirishgan. Shunda odam bug‘doyni tanlagan va yillar davomida uning hosildorligini, mazasi va to‘yimliligini oshirib borgan. Bug‘doyning non sifatida shakllanganiga 25-30 ming yil bo‘lgan. Qadimgi Afrosiyob va Surxon vohalaridan topilgan qazilmalarga asoslansak, eramizdan ming yillar ilgari nonning 24 xili ma’lum bo‘lgan ekan.

Bilib oling

Fe’lning orttirma nisbatida ish-harakatning biror boshqa vosita orqali bajarilganligi anglashiladi. Fe’lning orttirma nisbati fe’l asosiga -t, -dir(-tir), -giz(-kiz, -qiz, -g‘iz), -gaz(-kaz, -qaz, -g‘az), -ir, -iz, -sat kabi qo‘shimchalarni qo‘shish bilan yasaladi.

Masalan: ishlatmoq, kiydirmoq, o‘stirmoq, yurgizmoq, tekkizmoq, o‘tqizmoq, o‘tkazmoq, oshirmoq, ko‘rsatmoq.

1-mashq. Namunadan foydalanib, berilgan gaplarni orttirma nisbat shaklida davom ettiring.

Namuna: Men o‘zim cho‘mildim. - Ukamni onam cho‘miltirdi.

O‘quvchi o‘qidi. - O‘qituvchi o‘quvchini ... .

Ukam kiyindi. - Singlim ukamni ... .

Ozoda dasturxon tuzadi. - Onasi Ozodaga dasturxon ... .

O‘quvchilar rasm chizdilar. - Darsda o‘quvchilarga

rasm ... .

Mashina sekin yurdi. - Haydovchi mashinani sekin ... .

Lug‘at ustida ishlash

• Non
• Un
• Xamirturush
• Elak
• Tegirmon
• Bug‘doy
• E’zozlamoq

• Хлеб
• Мука
• Закваска, дрожа
• Сито
• Мельница
• Пшеница
• Ценить, дорожить

Lug‘at ustida ishlash

• Qornim ochdi
• Boshoq
• Bug‘doyzor
• Ugra
• Quyuq
• Suyuq
• Taom

• Проголодался
• Зерно
• Пшеничное поле
• Суп из лапши
• Густой
• Жидкий
• Еда

“KLASTER” metodidan foydalanib, nonning o‘zingiz bilgan turlarini yozing.

Non turlari

Patir

…

…

…

Dam olish daqiqasi

Ushbu matnda aks etgan milliy odatimiz haqida o‘z fikringizni bayon qiling.

-Xalqimizning nonga bo‘lgan munosabati qanday?

-Nonni nima qilish mumkin emas?

Kunlardan bir kun Mirzo Ulug‘bek o‘z amaldorlari bilan safarga ketayotgan ekan. Yo‘l yoqasida yotgan bir burda nonni ko‘rib qolibdi va darrov otdan tushib, nonni qo‘liga olibdi. Vaziri: “Nega bizga buyurmay, o‘zingiz otdan tushdingiz?” - deb so‘rabdi. Shunda Mirzo Ulug‘bek: “Nonni dastlab men ko‘rdim, uni yerdan olishni birovga buyurish nonga nisbatan hurmatsizlik bo‘ladi”, - deb javob beribdi.

UYGA VAZIFA

Topshiriqlar:

1. Dilshod Rajabning “Bug‘doy – rizq-ro‘zimiz” she’rini yodlang.

2. Non haqida maqollar yod oling.

E’TIBORINGIZ

UCHUN

RAHMAT!!!

Keyingi darsda ko‘rishguncha…