8-мавзу. ЎЗбекистонда “яшил иқтисодиёт”ни шакллантириш ва ривожлантириш босқичлари

Чиқиндиларни бошқариш. Ҳисоб-китобларга кўра Ўзбекистонда қаттиқ маиший чиқиндилар (ҚМЧ) ҳосил бўлишининг йиллик ҳажми прогнози 14-14,5 млн тонна атрофида баҳоланади. Аҳолининг ўртача 1,5%га кўпайиш суръатини ҳисобга олганда эса, ушбу кўрсаткич 2028 йилга келиб 16-16,7 млн тоннага етиши мумкин⁴.
Мутахассисларнинг маълумотига кўра, Республика ҳудудларида ҳар йили, 100 млн. тонна саноат ва 30 млн. м³ маиший чиқиндилар ишлаб чиқарилади. Унинг морфологик таркиби ўрганилганда, чиқиндилар таркибида 5-10% қоғоз, ёғоч чиқиндилари; 20-45% - озиқ-овқат; 3% -металл; 5-10% тўқимачилик чиқиндилари, тери, резина; 2% - шиша, шунингдек, пластмасса маҳсулотлари чиқиндилари ташлаб, кўмиб юборилади.
2022 йилдан 2025 йилгача бўлган даврда республика шаҳарларининг кўп квартирали турар жой секторида қуйидагилар учун беш турдаги алоҳида белгили контейнерлар ўрнатиш асосида ҚМЧни саралаб йиғишни жорий этиш кўзда тутилмоқда.


5. “Яшил иқтисодиёт”ни ривожлантиришнинг молиявий ва номолиявий механизмларини ишлаб чиқиш

Дунё амалиёти кўрсатишича “яшил иқтисодиёт”ни ривожлантиришнинг молиявий ва номолиявий механизмлари турли маъмурий, иқтисодий, ҳуқуқий, ахборот ташвиқот дастакларидан иборат. Жумладан “яшил энергетика”ни молиялаштириш жараёни ХХ асрнинг 70-80-йилларидаёқ бошланган. Aммо молиявий ёрдам турли шакллар ва усулларда тақдим этилгани боис уларнинг самарадорлигини аниқлаш тизимларини яратиш зарурияти пайдо бўлди. Самарадорликка оид талаблардан бири тикланадиган энергия ишлаб чиқиш ва истеъмол қилишда ЕИ мамлакатларида белгиланган стандартлар даражасига эришиш ҳисобланади. ЕИ мамлакатлари ўз кўрсаткичларини ўрнатишлари мумкин, аммо ушбу кўрсаткичларга эришишда ЕИда қабул қилинган умумий қоидаларга амал қилиш зарур бўлади.

Мамлакатимизда “яшил иқтисодиёт”ни ривожлантиришнинг молиявий ва номолиявий механизмларини ишлаб чиқиш йўналишлари қуйидагилардан иборат бўлиши лозим.
Биринчидан, “яшил технологиялар”ни жорий этишнинг институционал асосларини ривожлантириш.