8-Мавзу. Турларни ва йўналишларни ишлаб чиқиш

12-MAVZU: IQTISODIY TAHLIL (4-SOAT)

• 1-mashg`ulot (2 soat)
• Reja:
• 12.1. Iqtisоdiy tahlilning mоhiyati va maqsadi.
• 12.2. Iqtisоdiy tahlilning vazifalari.
• 2-mashg`ulot (2 soat)
• Reja:
• 12.3. Iqtisоdiy tahlilda yashirin bahоlar
• 12.4. Manfaatlar va хarajatlarni o`lchash uslublari va muammоlari

Xorijlik olimlardan G. Birman, S. Shmidtlar investitsiya loyihalarini iqtisodiy baholashda quyidagilarga alohida e’tibor qaratgan:

• loyihaning milliy iqtisodiyotni rivojlantirishga ta’siri baholanadi;
• kiritilayotgan resurslar va olinayotgan mahsulotlar ularning milliy iqtisodiyot uchun haqiqiy qadr-qimmatini aks ettiradigan noaniq baholarda baholanadi;
• tahlilga iqtisodiyot uchun bevosita ta’sir etuvchi jihatlar kiritiladi (importga, eksportga, aholi bandliligiga, chet el valyutasiga, talab va taklifga, ekologik ahvolga va sh.k.), shuningdek bilvosita ta’sirlar (boshqa sohalarga bo‘lgan ta’siri, sh.k.) ham kiritiladi;
• ijtimoiy shart-sharoitlar hisobga olinadi va hokazolar.

Davlat, korxona va tashkilotlarning muhim vazifalaridan biri investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini oshirish hisoblanadi. Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini oshirish muammosining mohiyati shundan iboratki, har xil xarajat birligiga (mehnat, moddiy, moliyaviy) ishlab chiqarish hajmi, xizmatlar va foyda hamda milliy daromadni oshirishga erishish lozim bo‘ladi.

• Davlat, korxona va tashkilotlarning muhim vazifalaridan biri investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini oshirish hisoblanadi. Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini oshirish muammosining mohiyati shundan iboratki, har xil xarajat birligiga (mehnat, moddiy, moliyaviy) ishlab chiqarish hajmi, xizmatlar va foyda hamda milliy daromadni oshirishga erishish lozim bo‘ladi.

Loyiha iqtisodiy tanlovdan o‘tishi uchun u quyidagi ikki shartga muvofiq bo‘lishi lozim:

• 1.Loyihani tatbiq qilishdan kutilayotgan foydaning sof joriy qiymati salbiy bo‘lmasligi lozim;
• 2.Loyihadan kutilayotgan sof joriy qiymat muqobil o‘zaro ziddiyatli loyihalardan kutilayotgan sof joriy qiymatga teng yoki undan yuqori bo‘lishi lozim.