8-мавзу. Тайёр маҳсулот (товар, иш, хизмат)лар ва уларнинг сотилишини ҳисобга олиш

Мониторинг ва баҳолаш: Оғзаки, тест савол-жавоблари.

1. 
   

1.ТОВАРЛАРНИНГ МОҲИЯТИ ВА УЛАР ҲИСОБИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ
Товар деганда корхонанинг сотиш учун сотиб олинган моддий активлари тушунилади. Бу турдаги активларнинг характерли хусусиятларига қуйидагиларни киритиш мумкин:

• 
  улар истеъмол қийматига эга бўлади, яъни одамларнинг истеъмол талабларини қондиради;
  
• 
  улар қийматга эга бўлади, яъни пулда ифодаланган баҳога эга бўлади;
  
• 
  айланма активлар бўлиб ҳисобланади, яъни маълум бир цикл давомида уларнинг заҳиралари янгиланиб туради;
  
• 
  пулга ва бошқа активларга алмаштирилади;
  
• 
  инвестиция воситаси сифатида қўлланилади;
  
• 
  ижарага бериш объекти ҳисобланмайди.
  

Бухгалтерия ҳисобида товарлар турган жойига, эгалик қилиш ҳуқуқига, турларига, баҳосига ва бошқа белгиларига қараб акс эттирилади.
Турган жойига қараб товарларни омборлардаги, чакана савдо шаҳобчаларидаги, виставкадаги, комиссиядаги, консигнаторлардаги, йўлдаги ва бошқа товарларга бўлиш мумкин.
Эгалик қилиш ҳуқуқига кўра товарларни хусусий товарлар, консигнацион товарлар, комиссион товарларга ажратиш мумкин.
Товарларни сотишнинг асосан икки усули кенг қўлланилади: улгуржи ва чакана.
Улгуржи сотиш –бу товарларни келгусида бошқаларга сотиш ёки истеъмол қилиш учун сотилиши. Ушбу савдо турини олиб борувчи хўжалик юритувчи субъектлар улгуржи савдо корхоналари деб аталади. Улгуржи савдонинг характерли хусусиятларига қуйидагилар киради:

• 
  товарларни катта партияларда нақдсиз сотилиши;
  
• 
  ҳар бир сотиш муомаласини албатта счёт-фактура билан қатъий расмийлаштирилиши;
  
• 
  товарларни фақат омборхоналардан жўнатилиши;
  

Республикамизда товарларни улгуржи сотилиши Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 26 ноябрдаги 407-сон қарори билан тасдиқланган «Улгуржи ва чакана савдо фаолиятини қайд этиш ва олиб бориш тартиби тўғрисида Низом» га мувофиқ амалга оширилиши лозим. Ушбу Низомга мувофиқ улгуржи савдо билан шуғулланиш учун улгуржи савдо корхоналари, шунингдек улгуржи савдо билан шуғулланмоқчи бўлган бошқа корхоналар белгиланган миқдордаги устав капиталига эга бўлиши, товарларни катта партияда сақлаш, саралаш, ўраш, юклаш, тушириш имконини берадиган хусусий омборхоналар, жиҳозлар ва бошқа моддий-техник воситаларга эга бўлиши, шунингдек маҳаллий ҳокимликнинг рухсатномасига эга бўлишлари лозим.