8-mavzu: tabiiy resurslar va ulardan oqilona foydalanish reja

1

Peter Rillero, Dinah Zike Ecology, 2005. ( 95-96-100 - betlar) 

 

---

tezlikda  ishlaydi.  Uning  maksimal  ishlash  tezligi  sekundiga  25-30  metrni  tashkil 

etadi.Shamol generatorlaridan foydalanishning afzalliklari: 

1.  Ishlab  chiqarilgan  elektr  energiyasining  narxi  yoqilg‘i  narxlarining 

o‘zgarishiga bog‘liq emas. 

2. Foydalanish xarajatlari past. 

3. Zararli chiqindilar chiqarmaydi. 

Shamol generatorlaridan foydalanishning kamchiliklari: 

1. Mustaqil ishlashi uchun zahira ta’minot manbai kerak bo‘ladi, ya’ni energiya 

ishlab chiqarish shamolning kuchiga bog‘liq. 

2. Boshlang‘ich kapital sarflanishi darajasi yuqori. 

3. Shovqin chiqarishi va vizual ta’siri katta. 

Biomassadan  foydalanish.  Chorvachilik  va  oziq-ovqat  sanoatining  organik 

chiqindilari biogaz ishlab chiqarish xom ashyosi hisoblanadi. Biomassani anaerob 

qayta ishlash paytida biogaz qurilmasida maishiy iste’molchilar tomonidan tabiiy 

yoki  suyultirilgan  neft  gazi  (LPG)  o‘rniga  foydalaniladi  yoxud  uni  issiqlik  yoki 

elektr  energiyasiga  aylantirish  mumkin. Ishlab  chiqarilgan  biogaz  tarkibida  60-70 

foiz metan (CH4), 30-40 foiz uglerod oksidi (CO2) va 500 ppm (promill) vodorod 

sulfid (H2S) bor. Biogaz moslamalarida foydalaniladigan biomassaning 80-90 foizi 

go‘ngdan  -  sutchilik  fermasi  va  qushxonlarning  organik  chiqindilari  qo‘shilgan 

holda  tayyorlanadi.  Qoramollarning  bir  tonna  go‘ngidan  25  m3  ,  parrandachilik 

go‘ngidan  190  m3  ,  sanoat  chiqindilaridan  130  m3  biogaz  ishlab  chiqarilishi 

mumkin.  Biogaz  ishlab  chiqarishda  go‘ng  yig‘ish  uchun,  odatda,  qoramollarni 

fermalarda  boqish  talab  etiladi.  Biogaz  moslamalaridan  foydalanish  quyidagi 

afzalliklarga ega: 

1.  Biogaz CO2  ga qaraganda neytral yoqilg‘i hisoblanadi, undan foydalanish 

esa,  atmosferada  organik  chiqindilarni  achitishda  yuzaga  keladigan  metan  gazi 

miqdorining ko‘payishini oldini oladi. 

2.    Achitilgan  biomassadan  olinadigan  o‘g‘itlarning  qiymati  miqdori 

boshlang‘ich xomashyonikidan anchayuqori. 

3.    Fermerlarga  qarashli  yerlarda  oziqa  moddalarini  ekologik  xavfsiz  va 

iqtisodiy foydali uslubda, ikkilamchi qayta ishlash - qattiq biomassani biogaz olish 

uchun achitishning afzalligi hisoblanadi.