8-mavzu. Qimmatli qog’ozlar
Qimmatli qog’ozlar, ularning mohiyati va zaruriyati.
Qimmatli qog’ozlarning turlari.
Aktsiyalar va ularning turlari.
Obligatsiyalarning mohiyati va xususiyatlari, turlari.
Qimmatli qog’ozlar-bu ularni chiqargan shaxs bilan ularning egasi o`rtasidagi mulkiy xuquqlarni yoki zayom munosabatlarni tasdiqlovchi, dividend yoki foiz ko`rinishidagi daromad to`lashni hamda ushbu hujjatlardan kelib chiqadigan huquqlarni boshqa shaxslarga berish imkoniyatini nazarda tutuvchi pul xujjatlaridir.
Qimmatli qog’ozlarning hosilalari – daromadi (zarari) bir yoki bir necha bozor ko`rsatgichlari (indekslari) mazmuniga bog’liq bo`lgan qimmatli qog’ozlardir. mamlakatimiz xududida qimmatli qog’ozlarning hosilalarini chiqarish tartib- qoidasiga ko`ra qimmatli qog’ozlarning hosilalari faqatgina aktsiyadorlik jamiyatlarining qimmatli qog’ozlari (asosan aktsiyalar) asosida muomalaga chiqarilishi mumkin.
Qimmatli qog’ozlar- bozori bu yuridik va jismoniy shaxslar o`rtasida muomalaga qimmatli qog’ozlar chiqarish , uning aylanishi hamda ularni to`lab berilishi bilan bog’liq iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir.
Aktsiyalar – aktsiyadorlik jamiyatining ustav fondiga yuridik yoki jismoniy shaxs muayyan hissa qo`shganidan guvohlik beruvchi, aktsiya egasining mazkur jamiyat mulkidagi ishtirokini tasdiqlovchi hamda unga divident olish va qoida tariqasida, ushbu jamiyatni boshqarishda qatnashish xuquqini beruvchi, amal qilish muddati belgilanmagan qimmatli qog’ozdir. Aktsiyalar quyidagi turlarga bo`linadi:
Oddiy- egasi yozilgan aktsiyalar;
Imtiyozli- egasi yozilgan aktsiyalar;
Oddiy-taqdim etuvchiga aktsiyalar;
Imtiyozli- taqdim etuvchiga aktsiyalar.
Obligatsiyalar muddati belgilangan qimmatli qog’ozlar bo`lib, ular ulushga egalikni tasdiqlamaydi. Obligatsiya egasining ma`lum miqdorda pul mablag’larini qo`yganini va ma`lum muddatdan so`ng unga belgilangan foiz miqdorini qo`shib, qimmatli qog’ozlar bahosini qaytarish lozimligini tasdiqlovchi hujjatdir.
Obligatsiyalar amaldagi qonunchilikka va ularning nizomiga asosan mulkchilikning barcha shakldagi korxonalar tomonidan (korxonalar obligatsiyalari), shuningdek, davlat xokimiyatlari xomonidan chiqarilishi mumkin. Demak, obligatsiyalar quyidagi turlarga bo`linadi:
Markaziy hukumatning obligatsiyalari;
Korxonalar obligatsiyalari.
Do'stlaringiz bilan baham: |