8-mavzu. Osiyo xalqlari

Miloddan avvalgi I ming yillik o‘rtalaridan boshlab harf – nutq – tovush shartli belgilar tizimidan foydalanib keladi.

• Miloddan avvalgi I ming yillik o‘rtalaridan boshlab harf – nutq – tovush shartli belgilar tizimidan foydalanib keladi.
• Islom dini bilan birga kirib kelgan arab yozuvi, uning mahalliy tillarga moslashtirilgan variantlari paydo bo‘lgunicha Markaziy Osiyoda xorazmiy, sug‘diy, boxtariy, qadimgi turkiy singari alifbe tizimlari yaratilgan edi.
• Bulardan tashqari, sug‘diy yozuvining buxoro varianti hamda moniychilik sharqona xristian dini jamoalari xizmatida bo‘lgan suryoniy-sug‘d, moniy-sug‘d, suryoniy-turk, suryoniy – uyg‘ur, moniy-uyg‘ur kabi yozuvlar keng amal qilgan.
• O‘zbekiston va Tojikistonning janubiy mintaqalarida budda dini bilan bog‘liq holda kirib kelgan braxmiy va kxaroshtxiy yozuvlari ishlatilgan. Yunon-boxtar podsholigi davrida joriy etilgan yunon yozuvi kushonlar davrida mahalliy tilga moslashtirilib, boxtariy-yunon yozuvi shakllangan. 

• Etnogenetik jarayonlar doirasida akademiklar K.Shoniyozov va A.Asqarov tomonidan o`zbek xalqining shakllanish jarayoni va uning nazariy-metodologik muammolariga oid qator fundamental tadqiqotlar e’lon qilindi. Mazkur mavzu doirasida O`zRFA Tarix institutida doimiy ilmiy seminar tashkil etilganligi va bu sohada Respublikamizning ko`zga ko’ringan bir qator olimlarining ilmiy tadqiqotlari e’lon qilinayotganligi ham ushbu yo`nalishning rivojlanayotganligidan dalolat beradi

Osiyo juda ham ko'p qazilma boyliklariga ega. Ammo bu qazil-ma boyliklar juda kam tekshirilgan. Bu yerda neft va gaz, ko'mir va qo'rg'oshin, volfram va boksit, kumush va oltin, nikel va kobalt, xrom va mis, fosfat, temir, surma, simob, grafit, oltingugurt, uran, asbest, magniy kabi foydali qazilmalar topilgan. Masalan, 80-yillarning o'rtalarida jahonda ishlab chiqarilgan neftning yarmidan ko'pi Osiyodan olingan. Agar dengiz tubidan ham neft chiqarilishini hisobga olsak, bu ko'rsatkich yana ham ortadi. Ko'pchilik hududlar, ayniqsa, namligi haddan ortiq ekvator hududlar va nihoyatda keng qurg'oq, suvsiz yassi tog'lik va tekisliklar dehqonchilik uchun noqulaydir. Shuningdek, nam tropik joylar ham dehqonchilik va chorva uchun noqulay, u yerlarda faqat daraxtzor plantatsiyalari tashkil qilingan. Musson iqlimli yerlarda sholi, qisman texnik ekinlar (jut, shakarqamish), salqinroq tog'li hududlarda choy, kofe va tunga daraxti ekiladi. Sug'oriladigan quruq yerlarda paxta, tamaki, arpa; iliq namli subtropik hududda bug'doy va arpa; tog'larda esa sitrus ekinlari, uzum, zaytun daraxti o'stiriladi. Jahonda eng ko'p sug'ori-ladigan yerlar Osiyodadir. Bu yer hatto ayrim ekinlarning vatani hamdir. Hozirgi davrda jahondagi natural kauchukning 91 foizi, sholining 84 foizi, choyning 70 foizi Osiyo qit'asida yetishtiriladi.

• Osiyo juda ham ko'p qazilma boyliklariga ega. Ammo bu qazil-ma boyliklar juda kam tekshirilgan. Bu yerda neft va gaz, ko'mir va qo'rg'oshin, volfram va boksit, kumush va oltin, nikel va kobalt, xrom va mis, fosfat, temir, surma, simob, grafit, oltingugurt, uran, asbest, magniy kabi foydali qazilmalar topilgan. Masalan, 80-yillarning o'rtalarida jahonda ishlab chiqarilgan neftning yarmidan ko'pi Osiyodan olingan. Agar dengiz tubidan ham neft chiqarilishini hisobga olsak, bu ko'rsatkich yana ham ortadi. Ko'pchilik hududlar, ayniqsa, namligi haddan ortiq ekvator hududlar va nihoyatda keng qurg'oq, suvsiz yassi tog'lik va tekisliklar dehqonchilik uchun noqulaydir. Shuningdek, nam tropik joylar ham dehqonchilik va chorva uchun noqulay, u yerlarda faqat daraxtzor plantatsiyalari tashkil qilingan. Musson iqlimli yerlarda sholi, qisman texnik ekinlar (jut, shakarqamish), salqinroq tog'li hududlarda choy, kofe va tunga daraxti ekiladi. Sug'oriladigan quruq yerlarda paxta, tamaki, arpa; iliq namli subtropik hududda bug'doy va arpa; tog'larda esa sitrus ekinlari, uzum, zaytun daraxti o'stiriladi. Jahonda eng ko'p sug'ori-ladigan yerlar Osiyodadir. Bu yer hatto ayrim ekinlarning vatani hamdir. Hozirgi davrda jahondagi natural kauchukning 91 foizi, sholining 84 foizi, choyning 70 foizi Osiyo qit'asida yetishtiriladi.
•