8-мавзу: Ҳокимиятларнинг бўлиниш тамойили ва концептуал асослари мавзу бўйича назорат саволлари

---

8-МАВЗУ: ҲОКИМИЯТЛАРНИНГ БЎЛИНИШ ТАМОЙИЛИ ВА 
КОНЦЕПТУАЛ АСОСЛАРИ 
Мавзу бўйича назорат саволлари: 
1. Қонун устуворлиги тушунчасининг моҳияти қандай? 
2. Фуқаролик жамияти ривожида қонун устуворлиги қандай аҳамият касб этади? 
3. “Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик 
жамиятини ривожлантириш концепцияси”нинг суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ этиш 
йўналиши бўйича қандай ишлар амалга оширилди? 
4. Ҳокимиятнинг бўлиниш ғояси илк бор ким томонидан илгари сурилган ва нинг моҳияти 
нимадан иборат? 
5. Қонун устиворлиги тамойили Конституциянинг неччинчи моддалариа акс эттирилган 
ва унинг мазмун-моҳияти нимадан иборат? 
1 
Қонун устуворлиги – ҳуқуқий давлатнинг асосий принципидир. У ҳаётнинг 
барча соҳаларида қонуннинг қатъиян ҳукмронлигини назарда тутади. Ҳеч бир 
давлат органи, ҳеч бир хўжалик юритувчи ва ижтимоий сиёсий ташкилот, ҳеч 
бир мансабдор шахс, ҳеч бир киши қонунга бўйсуниш мажбуриятидан халос 
бўлиши мумкин эмас.
2 
Қонуннинг устуворлиги ҳар қандай давлат ва жамият ҳаётининг муқаддас 
тамойилларидан биридир. Қонунга оғишмай итоат этилган жамиятдагина 
демократия қарор топади ва янада мустаҳкамланади. Қолаверса, барча 
демократик институтлар, инсон ҳуқуқи ва эркинликлари қонун воситаси билан 
жорий этилади. Қонунда халқнинг иродаси, хоҳиш ва истаклари, манфаат ва 
интилишлари ўзининг ифодасини топади. Қонунга итоаткорлик – бу юксак 
маданиятлилик, маънавиятлилик, маърифатлилик белгисидир.
3 
“Суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш муносабати билан Ўзбекистон 
Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш 
тўғрисида”ги қонун қабул қилинди. Мазкур ҳужжат суриштирув ва дастлабки 
тергов пайтида суд назоратини кучайтириш, “Хабеас корпус” институтини қўллаш 
соҳасини кенгайтириш, фуқаролар ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш 
соҳасидаги халқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этилган принцип ва нормаларини 
амалга оширишни таъминлаш имконини берди. 
4 
Ҳокимиятнинг бўлиниш ғояси илк бор Джон Лок томонидан таклиф этилган. 
Моҳияти : Давлат Ҳокимияти 3 та, ўзаро мустақил бўлган ҚОНУН 
ЧИҚАРУВЧИ, ИЖРО ЭТУВЧИ ва СУД тармоқларига бўлиниши керак.
5 
Қонун 
устуворлигининг 
моҳияти 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Конституциясининг III боб, 15- ва 16-моддаларида белгилаб қўйилган. 
Конституциянинг 15-моддасига мувофиқ, “Ўзбекистон Республикасида 
Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва қонунларнинг устунлиги сўзсиз 
тан олинади.