8-mavzu. Lingvistik tahlil metodlari

n, 
A
,
U, h, 
i ) 
qisqa va 8 ta (a, 
o, y, n, 
A
,
u, h, 
i) cho‘ziq unlilardan tashkil topgan turkiy bobo til 
unlilar sistemasini tiklaydi. 
Undoshlarning esa quyidagi to‘rtta farqlovchi belgilari asosida turkiy bobo til 
undoshlar sistemasini rekonstruksiya qilishga harakat qiladi: 
1)
paydo bolish o‘rni belgisi (lab undoshlari, tiloldi un- doshlari, tilo‘rta 
undoshlari / tilorqa undoshlari); 
2)
nazallik / nazal emaslik; 
3)
sonantlik / sonant emaslik; 
4)
paydo bolish usuli (portlovchi, sirg'aluvchi (o‘rta / yon / titroq). 
Ana shu belgilar asosida turkiy bobo til undoshlar sistemasi 15 ta undosh 
fonemalardan iborat bolganligini tiklaydi.
4
Shuningdek, N.A.Baskakov ham turkiy bir bo‘g'inli so‘z- larning fonetik 
4
 IlfepbaK 
A.M. 
CpaBHHTeAtHaa cpoHeTHKa 
TIOPKCKHX H
3
HKOB
.
-M., 1970. C. 105. 
«■

---

tuzilishini bir-biriga qiyoslash natijasida turkiy bobo tilning bir bo‘g‘inli so‘zlar 
fonetik tuzilishi (arxitektonikasi)ni tiklashga (rekonstruksiya qilishga) harakat 
qiladi. 
Uning fikricha, turkiy bobo til davridagi so‘zlaming fonetik tuzilishi quyidagi 
to‘rt modelda gavdalanadi: 
I.
l . W - h n . l . j - h H I . l . h - h I V . l . " - h
2 .
 
 
W - j
2. 
j
-1 
2. 
h - i
2. 
" - j
3 .
 
W - w
3. j - 
w 
3. h - w 3. " - w 
Muallif hozirgi turkiy tillarda 
h j W 
-, " - modelidagi so‘zlar ham 
mavjudligini, lekin bunday so‘zlar yuqorida ko‘rsatilgan to‘rt modelning 
transformatsiyasidan kelib chiqqanligini ta’kidlaydi
1
. 
Bu modellarni ifodalash uchun qo‘llanilgan shartli belgilar quyidagi 
tovushlarni bildiradi: 
W - barcha lab-lab va lab-tish undoshlarini bildiradi;