8-Мавзу: инвестицияларни бошқариш

 
4. Инвестициявий лойиҳаларни бошқаришга бўлган вазиятли 
ёндошув. 
Вазиятли ёндошув тизимли ёндошувнинг давоми ва бир тури 
ҳисобланади. Ташки муҳитнинг ноаниқлик даражаси ва режалаштирилган 
молиявий натижага эришмаслик хавфининг ошиши билан вазиятли 
ёндошувнинг аҳамияти ҳам ортиб боради. Хар бир инвестициявий лойиҳа 
ташқи ва ички муҳитнинг турли даражадаги ноаниқлиги даражасида амалга 
ошишига қарамасдан унинг ягона мақсади режадаги иқтисодий ёки бошқа 
самарадорлик кўрсаткичларига эришишдир. Вазиятли таҳлил эса айнан 
шунга йўналтирилган бўлади. Вазиятли ёндошувнинг ўзига хослиги шундаки 
у ўзгараётган вазиятни инвестициявий лойиҳаларнинг натижасига бўлган 
таъсирини аниқлаб беради.
Қуйидаги шароитлар мавжудлигида вазиятли ёндошувни қўллаш турли 
миқёсдаги инвестициявий лойиҳалар учун самаралидир: 

инвестицион қарорларни қабул қилувчи менежер бошқарув 
концепциялари билан танишиш муайян инвестициявий лойиҳага нисбатан 
унинг ижобий ва салбий томонларини баҳолашга лаёқатли бўлиши; 

ташки ва ички муҳит омиллари таъсири остида шаклланувчи ва 
вазиятни белгилаб берувчи омиллар ичидан аҳамиятли ва аҳамиятга эга 
бўлмаганларини ажрата олиш; 

менежер хар бир муайян вазиятда энг катта натижани олиш имконини 
берадиган ёндошувни қўллай олиши. 
Турли миқёсдаги инвестициявий лойиҳаларни бошқариш жараёнида 
юзага келувчи барча вазиятларни учта йўналиш бўйича ажратиш мумкин: 

олинадиган натижаларни режалаштирган натижаларга нисбатан 
фарқланиши хавфи минимал бўлиб, чекланган сонли вариантлар ва 
натижалар ичидан қарор қабул қилиш лозим бўлганда; 

режалаштирилган натижани олиш таваккалчилиги мавжуд шароитда 
қарор қабул қилиш лозим бўлганда; 

---


қўйилган мақсадларга эришиш ноаниқлиги шаротида қарор қабул 
қилиш лозим бўлганда.
Хар бир йўналишни кўриб чиқамиз. 
Чекланган вариантлар ичидан қарор қабул қилиш. Йўналиш тор ички 
ишлаб чиқариш характерига эга бўлган инвестицион қарорлар учун тўғри 
келади. Масалан нисбатан бир хил кўрсаткичларга эга ускуналар харид 
қилиш, ҳаво тозалаш ускуналарини ўрнатиш ва ҳ. Одатда бундай 
вазиятланган ва уларнинг натижалари етарлиги аниқликда хисобланган 
бўлади. Бунда ҳаракатлар кетма-кетлиги қуйидагича бўлиши лозим. 
а) инвестицион қарор вариантлари сони аниқланади; 
б) ҳар бир вариантнинг техник-иқтисодий тавсифлари кўриб чиқилади; 
в) вариантлардан бирини танлаш мезонлари аниқланади. (масалан 
харажатлар, даромад, рентабеллик, соф фойда ва б.)
г) таклиф этилган ҳар бир вариант учун мезонлар қийматлари 
ҳисобланади.
д) энг яхши мезон қийматларига эга бўлган вариант амалга оширишга 
таклиф этилади. 
Чекланган сонли вариантлардан қабул қилиш, ҳисоблаш услублари 
сифатида кўпгина инвестициявий лойиҳалар самарадорлигини хисоблашнинг 
статистик ва динамик услублари хизмт қилади.