8-mavzu: ilmiy uslub vauning uslubiy xususiyatlari reja

Ilmiy uslub ham o‘z ichida ikki guruhga bo‘linadi: 1) sof Ilmiy uslub; 2) 
ilmiy-ommabop uslub.)
Sof ilmiy uslub muayyan fan sohasidagi kishilarga nisbatangina qo‘llaniladi. 
Shuning uchun bu uslubda fanning ma'lum sohasiga doir atamalar keng 
qo‘llaniladi. 
Ilmiy-ommabop uslubda esa fan yutuqlarini keng ommaga yetkazish maqsad 
qilinadi. Shuning uchun bunday uslub publitsistik uslubga yaqinroq bo‘ladi. 

---

Ma'lum fan sohasiga doir atamalar qo‘llanilsa ham, lekin bu atamalar xalqqa 
tushunarli bo‘lishi uchun izohlanadi. 
Sof ilmiy uslubning o‘zi ham fan tarmoqlari bo‘yicha bir-biridan farqlanadi. 
Masalan, matematika uslubi bilan tarix yoki adabiyotshunoslik uslubi bir xil emas. 
Tarix va adabiyotshunoslik uslubi publitsistik uslubga yaqinroq tursa, matematika 
fanining bayon qilish uslubida eng yuqori darajadagi mavhumlashtirish, turli xil 
formulalar, shakliy ifodalar orqali ilmiy xulosalarni bayon qilish kuchli bo‘ladi. 
Ilmiy uslubda har bir fanning o‘ziga xos terminlaridan foydalaniladi. 
Masalan, 
jinoyat, jazo, afv, hukm, ozodlikdan mahrum etish, davlat tili, davlat 
chegarasi, 
unitar 
davlat, 
tergov, 
alibi, 
kodeks 
yurisprudentsiya 
tarmoqlarida; 
jamiyat, ong, tafakkur, mushohada 
falsafada va h.k. Ilmiy uslubda 
so‘zlar asosan o‘z ma’nosida qo‘llanadi, qoida yoki ta’rifning mazmunini ochishga 
xizmat qiladigan ajratilgan bo‘laklar, kirish so‘z va birikmalar, shuningdek, 
qo‘shma gaplardan ko‘proq foydalaniladi. 
Ilmiy uslubda qo‘shma gaplardan 
shu sababli, shunday bo‘lsa, bunday 
vaqtda, shunga qaramasdan 
kabi vositalar yordamida bog‘lanuvchi ergash gapli 
qo‘shma gaplar ko‘proq ishlatiladi. Chunki bunday gaplar sabab va natija hamda 
boshqa munosabatlarni aniq ifodalay oladi. Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplar bu 
uslubda kamroq ishlatiladi. 
Ilmiy uslubning janr xususiyatlari ham keng. Monografiya, risola, darslik, 
o‘quv qo‘llanmasi, o‘quv-metodik qo‘llanma, dastur, ma’ruza matnlari, taqriz va 
referat singarilar uning ana shu janr ko‘rinishlari hisoblanadi. Garchi ularning 
har birining bayon usuli va uslubi ma’lum darajada bir-birlaridan farq 
qilsada, til birliklaridan foydalanish me’yoriga ko‘ra umumiylikni tashkil etadi. 
Ilmiy uslubga 
xos 
xususiyatlar 
quyidagilardan 
iborat: