8-mavzu bino, inshoatlarda yong‘in xavfsizligini ta’minlash reja

INERT GAZLAR BILAN YONG’INNI O’CHIRISH.
Yong’inni o’chirish uchun inert aralashmalar suv bug’i, karbon dioksidi, azot, argon, tutun gazi, galogen birikmali moddalar ishlatiladi, ya’ni brom etil, xlorbrommetan, brometilfreon va boshqalar. Inert gazlar bilan yong’inni o’chirish xosil bo’layotgan issiqlikni aralashtiruvchilarni qizdirishga, sarflanishiga, reaktsiyani issiqlik haroratini va jarayon tezligini kamayishiga asoslangan.
Suv bug’i binolarda, ochiq maydonlarda yong’inni o’chirishda qo’llanadi. Bug’-havo pardasi xosil qilinadi. O’tni o’chirish kontsentratsiyasi bug’ uchun 35 % xajmini tashkil qiladi.Karbon dioksidi omborlarda, akkmulyator stantsiyalarida, quritish pechlarida, elektr bo’limlarida, elektr uskunalarni sinash joylarida yong’ini o’chirishda ishlatiladi. Gazni berish uchun o’t o’chirgichlar (OU-2, OU-5, OU-8, OU-15), statsionar moslamalar (UP-1M, UP-2M va b.k) qo’llanadi.
Inert gaz ishtirokida havo tarkibi aralashtirilib yonishga zarur bo’lgan kislorod miqdori havoda kamayadi, natijada yonish to’xtaydi.
Tarkibida kislorod ishqor, yer-ishqoriy metallar, metall gidridlari bo’lgan moddalar yonganda yong’inni o’chirish uchun karbon dioksidini qo’llash mumkin emas.(rasm)

Rasm: Karbon kislotali o’t o’chirgichlar a) OU-2, b) OU-5, c) OU-8

KUKUN MODDALAR BILAN YONG’INNI O’CHIRISH.
Yong’inni o’chirishda natriy karbonat, natriy bikarbonat, fosfor kislotali kaliy, amoniy birikmalari ishlatiladi. Ular o’tni o’chirishga ega. Suv, ko’pik bilan o’chmaydigan yong’inni, metall va metall organik birikmalarni yonishini tuxtatish xususiyatiga ega.PS-1, OP, PSB turidagi kukun vositalar past haroratda ham ishlatiladi. Ular karroziyaga olib kelmaydi, tokni o’tkazmaydi. Shuning uchun ham elektr uskunalar yong’inni o’chirishda keng qo’llanadi.
Ular alangani kamrab oladi, ya’ni ingibitor o’rnida yonish jarayonini to’xtashiga olib keladi. Yog’inni o’chirish samarasi – darajasi yuqori xisoblanadi, bu xususiyat ajralib chiqadigan karbonat angidrid miqdoriga bog’liqdir. Kukunsimon moddalar tarkibi, turi o’t o’chirgichlarda (PS, SI va b.q.) aloxida xolatga ega. Ular yirik xajmdagi yong’inni o’chirish maqsadida statsonar moslamalarda ishlatiladi.