8-mavzu bino, inshoatlarda yong‘in xavfsizligini ta’minlash reja

ENGIL UCHUVCHAN ZAXARLI MODDALAR VA ALANGALANUVCHI SUYUQLIKLARNI SAQLASHGA BO’LGAN TALABLAR.
Suyuq moddalar maxsus sig’im, idishlarda saqlanadi va tashiladi. Ularni quyish, to’kish uchun jumrak va boshqa moslamalar bo’ladi. Oltingugurt kislotasini nasos yordamida qo’yiladi. Kontsentratsiyasi 60% dan yuqori bo’lgan azot kislotasi boshqa moddalar bilan aralashib o’z-o’zidan yonishga olib keladi. Xosil bo’lgan nitro maxsulotlar yonish, alangalanish xususiyatiga ega.
Kislotalar uchun mo’ljallangan omborlar metaldan mustasno yonmaydigan materiallardan qurilishi kerak. Avariya sharoitida ishlatilishi uchun kislotalar, korroziyaga olib keladigan va zaxarli moddalar, suyultirilgan gazlar saqlanadigan omborlarda qo’shimcha sig’im idishlar bo’lishi xisobga olinadi.
Kichik xajmdagi suyuq moddalarni saqlashda shisha idishlar qo’llanadi. Ko’tarishga oson bo’lishi uchun idish yog’och yashikda, maxsus korzinada bo’lishi, 0,9 xajmda to’ldirilishi xavfsizlikni ta’minlaydi. Ombor binosida kislota bilan faqat ishqoriy moddalar saqlanishi mumkin.
Yengil alangalanuvchi (EAS),yonuvchi (EYOS) suyuqliklarni saqlash uchun omborlar QMQ2.106-89, QMQ-2-89-90, QMQ 2.09.02 -98 talabiga asosan loyihalanadi va quriladi. Suyuqliklarni saqlash sig’imlari, idishlari yerostida, yerustida joylashishi mumkin. Yerosti sig’imlari xajmi 4000 kub.m, yerusti sig’gimlari xajmi 2000 kub.m bo’lishiga ruxsat etiladi. Yonuvchi suyuqliklar miqdori alangalanadigan suyuqliklarga nisbatdan 5 martta ko’proq omborda saqlash mumkin. Sig’imlarni barchasi statik elektrdan himoyalangan quyish quvurlari bilan jihozlangan bo’lishi kerak.
Suyuqliklarni saqlash omborlarida shamollatish tizimi bo’lishi, atmosfera bosimida ishlatiladigan idishlarda nafas olish, gidravlik klapanlar va o’tni to’siqlash vositalari bilan ta’minlanishi yong’in xavfsizligini ta’minlashda ahamiyatlidir.
YONUVCHI VA PORTLASHGA XAVFLI MODDALARNI SAQLASH TALABLARI.
Qattiq moddalar alangalanishida, chang va zaxarli xususiyatiga ega bo’lgan moddalar ajralishi mumkin. Shuning uchun ular konteyner, bunker, yashik, qoplarda berk xolatda saqlanadi. Chang, kukunsimon xolatdagi moddalarni uzatish, qadoqlashda berk va maxsus mashina-moslamalar qo’llanadi. Qattiq moddalarni saqlash uchun mo’ljallangan omborlar tuzilishi, qurilishi, shuningdek yuqorida aytilgan ishlarni bajarish tartibi yong’in xavfsizligi qonun qoidalarigi mos olib borilishi kerak.Moddalarni omborlarda saqlash xavfsizligini ta’minlash ma’lum darajada ularni yonish xususiyatlarini xisobga olishni talab qiladi. Masalan, bir kg kauchuk yonganda 44000 kDj issiqlik ajralib, xosil bo’lgan uchuvchan modda esa havo bilan portlashga xavfli aralashma xosil qiladi. Shuning uchun, namlik, harorat rejimi xisobga olinib kauchuk saqlanadi. Omborda havo almashtirish darajasi talabga muvofiq bo’lishi, o’tni o’chirish vositalari bo’lishi kerak.
Karbid moddasi pishiq berqiladigan metall barabanlarda saqlanadi. Bino-ombor yonmaydigan materiallardan qurilishi, suv, isitish yo’li, namlik bo’lishi butunlay ta’qiqlanadi.
Ishqoriy metallar mineral kislotalar bilan birikib o’z-o’zidan alangalanishi, portlashi mumkin. Nam havoda oksidlanadi, alangalanadi. Shuning uchun, ular kerosin yoki yog’ qo’yilgan metall idishlarda saqlanadi. Ombor yonmaydigan materiallardan qurilishi tavsiya etiladi. Sarflash omboridagi moddalar miqdori 1,5 tonna, baza omborida esa 50 tonnadan oshmasligi kerak. Boshqa bino bilan ombor oralig’i 50 m dan kam bo’lmasligi talab qilinadi.