8-ma’ruza grafika (yozuv tizimi) haqida ma’lumot (2 soat) reja: Grafika haqida umumiy ma’lumot. Grafemalar va ularning turlari



Download 435,58 Kb.
bet8/8
Sana24.03.2023
Hajmi435,58 Kb.
#921273
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
GRAFIKA

Etimologik (yoki grafik) tamoyil.Bu tamoyilga ko’ra, boshqa tillardan (masalan, arab, rus yoki rus tili orqali boshqa tillardan) kirganso’zlar o’zi mansub bo’lgan tildagi shaklini o’zbek imlosida ham saqlagan holda yoziladi. 1) ocherk, tonna, kosmos, pochta kabi so’zlarning urg’uli bo’g’inidagi o unlisi o’zbekcha o’ tarzida aytilsa ham, rus tilidagi shakliga mos ravishda o yoziladi. 2) samolyot, kometa, morfema, direktor, traktor kabi so’zlarning urg’usiz bo’g’inidagi o unlisi a yoki i tarzida aytilsa ham, rus tilidagi shakliga muvofiq ravishda o tarzida yoziladi; 3) televizor, telefon, gerbariy kabi ruscha–baynalminal so’zlarning urg’usiz bo’g’inlarida kelgan e unlisi i tarzida talaffuz qilinadi, lekin rus tilidagi shakliga mos ravishda e saqlanadi.
Differensiatsiya tamoyili. Bu tamoyilga ko’ra, shakli yoki talaffuzi bir xil bo’lgan so’zlar yozuvda turli shartli belgilar vositasida (yoki ba’zan ma’noga ko’ra) farqlanadi. Masalan: 1) urg’u vositasida farqlash: atlás – mato, átlas – geografik atlas, – ot, fizík – sifat (fizik hodisalar); 2) unlining qisqa yoki cho’ziqligini farqlash : she’r –sher, ta’na –tana , da’vo - davo (she’r, ta’na, da’vo so’zlaridagi a unlisining cho’ziqligi ayirish (tutuq) belgisi orqali ko’rsatilgan; 3) boshqa-boshqa tovush ifodalovchi harflar vositasida farqlash: shoh – podshoh, shox – daraxtning shoxi, urush – jang, urish – qo`l bilan urmoq.
Ko’rinadiki, fonetik va morfologik tamoyillar o’zbek orfografiyasining asosiy tamoyillari bo’lib, morfologik tamoyil yetakchi, chunki imloga oid ko’pchilik qoidalar ana shu tamoyil asosida yaratiladi.

1995-yil 24-avgustda qabul qilingan asosiy imlo qoidalari quyidagi bo‘limlarni o‘z ichiga oladi:


1. Harflar imlosi:
a) unlilar imlosi (1-7-bandlar);
b) undoshlar imlosi (8-32-bandlar).
2. Asos va qo‘shimchalar imlosi (33-37-bandlar)
3. Qo‘shib yozish (38-50-bandlar)
4. Chiziqcha bilan yozish (51-56-bandlar)
5. Ajratib yozish (57-65-bandlar)
6. Bosh harflar imlosi (66-74-bandlar)
7. Ko‘chirish qoidalari (75-82-bandlar)



1Англо-русский словарь. Составитель В.К.Мюллер. Москва, 1971, стр.528.



2М.Ирисқулов. Тилшуносликка кириш. “Ўқитувчи” нашриёти, -Т,: 1992, 218-бет

3 O`sha kitob, 219-bet.

4М.Ирисқулов. Тилшуносликка кириш. “Ўқитувчи” нашриёти, -Т,: 1992, 219-бет.

5М.Ирисқулов. Тилшуносликка кириш. “Ўқитувчи” нашриёти, -Т,: 1992, 221-бет.

6 O`sha kitob, 222-bet.

7А.А.Реформатский. Введение в языковедение. М., 1967, стр. 360.

Download 435,58 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish