8-ma`ruza ci dasturlash tilida funktsiya

Funktsiyaning qaytaradigan qiymatlari. 

 

Ishlash  xarakteriga  ko’ra  funktsiya  hisoblash  natijasini  murojaat  qilingan 

funktsiyaga qaytarmaydigan bo’lsa, unga void tipi beriladi va bunday funktsiyaga 

qiymat qaytarmaydigan funktsiya deb ataladi. Formal parametrlar funktsiya tanasi 

ichida foydalaniladi. Ularning formal deyilishiga sabab, ular faqat murojaat amalga 

oshirilayotgan  funktsiyada  aniq  qiymat  bilan  ta`minlanadi.  Quyida  funktsiyaning 

yozilishini aniq dastur yordamida ko’rib o’tamiz. 

 

Asosiy funktsiyaga qiymat qaytarmaydigan funktsiyaga misol ko’raylik. 

Misol: 

P=15!  va  P=20!  lar hisoblash dasturi tuzilsin. 

#include  

 

void fact (int k); 

void main () 

{fast(15); 

fast(20); 

 

void fact (int k); 

 

{int i, P; 

P=1; 

for (i=1; i<=k; i++) 

P=P*i; 

cout <

} 

Endi   ixtiyoriy P=n! ni hisoblash dasturini ko’raylik; 

#include  

int fact (int p) ; // funktsiyaning e`lon qilinishi 

main ( ) 

{ int f ; 

cout << ” f = ” ; 

cin >> f ;  

cout << f << ” faktorial ” << fact( f ) << ” ga teng” ;  } 

int fact ( int p ) // funktsiyaning yozilishi 

---

{ int s, I ; s=1  

for ( I= 1; I<= p; I ++) 

s



= I; 

return ( s ); } 

Asosiy  funktsiyada  murojaat    qilishdagi  funktsiya  parametri    f  o’zgaruvchi 

haqiqiy  parametr,  funktsiyani  nomlashdagi  p  o’zgaruvchi  esa  formal  parametr 

hisoblanadi.  Umuman,  ular  bittadan  ko’p  bo’lishi  ham  mumkin,  biroq  murojaat 

qilishdagi parametrlar nomlashdagi formal parametrlar soniga va tipiga mos bo’lishi 

kerak. 

Funktsiya qiymat qaytarishi uchun return kalitli so’zidan foydalaniladi. Bunda 

oldin return kalitli so’zi, keyin esa qaytariladigan qiymat yoziladi. Qiymat sifatida 

esa o’zgarmaslar kabi butun bir ifodalarni ham berish mumkin. Masalan: 

return   5   ; 

return   (x   >5)    ; 

return (MyFunction ()) ; 

MyFunction() funktsiyasi biror bir qiymat qaytarishidan kelib chiqsak, yuqoridagi 

barcha ifodalar to’g’ri keltirilgan. return (x>5) ifodasi esa x o’zgaruvchisi qiymati 5 

sonidan katta bo’lsa true, kichik yoki teng bo’lsa false mantiqiy qiymatini qaytaradi. 

Agarda funktsiyada return kalit so’zi uchrasa undan keyingi ifoda bajariladi 

va uning natijasi funktsiya chaqirilgan joyga uzatiladi. return operatori bajarilgandan 

keyin  dastur  funktsiya  chaqirilgan  satrdan  keyingi  ifodaga  o’tadi.  return  kalitli 

so’zidan keyingi funktsiya tanasidagi operatorlar bajarilmaydi. 

Return  operatori  ikki  ko’rinishda  ishlatiladi.  Birinchidan,  funktsiya  ichida 

hech qanday qiymat qaytarmaydi va biror shart bajarilganda funktsiyaning qolgan 

qismi  bajarmasdan  tezgina  murojaat  qilingan  funktsiyaga  qaytishda.Ikkinchidan 

funktsiyadan asosiy funktsiyaga biror–bir qiymat qaytarishda qo’llaniladi. Bunda u 

quyidagicha yoziladi: