8-amaliy mashg’ulot Mavzu: Kontaktam payvandlash uskunalarini xisobi

8-amaliy mashg’ulot
Mavzu:Kontaktam payvandlash uskunalarini xisobi.

Payvandlash tok manbalarining ikkilamchi zanjirdagi ko’p sonli texnologik qisqa tutashuvlarga (q.t.) bardoshliligi uning asosiy xossasidir. Q.t. elektrodlar bir-biriga tekkizilib ajratganda, ҳamda payvandlash paytida paydo bo’ladi. Buerdan tashqari, yoy VATi nochiziqligi uchun (VATda pasayadigan, oo’may qattiq turadigan va oshadigan joylari bor) tahminot manbaning VAT si shunga muvofiq ko’rinishga ega bo’lishi kerak .

Yoy VATi (22.1-rasmda) da berilgan edi. Tahminot manba (TM) larining tashqi tavsifi 6.3-rasmda ko’rsatilgan. Ular o’zidan yuklama tokidan manba kuchlanishining boo’liqligini ko’rsatadi va pasayadigan, oo’may qattiq turadigan yoki ko’tariladigan bo’lishi mumkin. I va II zonalarda TM ning tashqi tavsifi keskin pasayadigan bo’lishi kerak (2- egri chiziq). TM VATi ish nuqtasi K qancha tikroq bo’lsa, yoy uzunligi va uning yonish sharoitlarida tokning o’zgarishlari shuncha kam bo’ladi. Buerda TM salt kuchlanishi yoy kuchlanishidan 1,8-2,4 marta katta. Q.t. toki ҳam 1,25<1k/1yo<2 mehyorlarda chegaralanadi. Bularning ҳammasi flyus ostida dastakli va avtomatik payvandlashga (avtomatik rostlaydigan) tegishlidir. Buerda qattiq tavsif (II mintaqa) ga ega bo’lsa, yoy o’z-o’zini rostlash uchun TM VATi qiyalanib pasayishi kerak

(3 egri chiziq).

5.1-22.1 расм. Таъминот манбанинг ташқи тавсифи ёйни статик тавсифи (1) ёнида: 2,5-пасаядиган, 4-қаттиқ ва 5-ортувчи

Ҳimoyagazlarmuҳitidapayvandlashda, elektroddankattatoklaro’tayotganida (IIImintaqa), yoyningVATiortuvchi (1-egrichiziq). Buҳolda buerdan ҳam jadal o’z-o’zini rostlash uchun TMVATiqattiq (4-egrichiziq) yoki ortuvchi bo’lishi kerak (5.1-rasm, 5-egrichiziq). TMlar payvandlashning ҳar xil ҳolatlarini sozlash imkoniyatini tahminlaydi – bu tokni taminlayotgan tok va kuchlanishning berilgan qiymatlarini aniqlash kerak.

Kombinatsiyali rostlash – payvandlash ҳolatini sozlashning eng keng tarqalgan usulidir. U shundan iboratki, tok bo’yicha rostlash ko’laminibir necha bosqichlarga ajratiladi (dao’al rostlash), ҳar bosqich mehyorida ravon rostlash bajariladi.
Payvandlash ishlari o’zgarmas va o’zgaruvchan tokda bajarilishi mumkin. Tashqi tavsifi va salt kuchlanishdan tashqari TM asosiy texnologik ko’rsatkichlari uziq-uziq ҳolatda, nisbiy ish davomiyligi (ID) bilan, ulanish davomiyligidir (UD).
Yoyli payvandlash uchun o’zgarmas va o’zgaruvchan tokli maxsus tahminot manbalari yasaladi. Ular quyidagi talablarga javob berishi kerak: a) salt kuchlanishi yoyni yoqish uchun yetarli, lekin payvandlovchining ҳayotiga xavfli mehyorlardan oshmasligi shart; b) tez-tez sodir bo’ladigan EQT (ekspluatatsion qisqa tutashuvlar) ҳolatlarida ishonchli ishlashi kerak; v) yoy VAT ga muvofiq tashqi VAT va yetarli quvvatga ega bo’lishi lozim; g) tokni ravon rostlash uchun maxsus moslamalar bilan tahminlangan bo’lishi zarur; d) ishlatishda qulay va tejamkor bo’lishi kerak.
TM issiqlik ҳolati nisbiy ID va UD baҳolanadi (qiymati) ID=(_n/_u)·100, buerda_n – yuklanish ostida ishlash vaqti, _u –davrli vaqti. O’rtacha _n =3 min,_u=5 min, yahni o’rta qulay ID-60%. IDni UD dan farqi shundaki, birinchi ҳoldato’xtam vaqtida TM tarmoqdan o’chirilmaydi, lekin salt ҳolatda ishlaydi, ikkinchi ҳolda TM tarmoqdan to’la o’chiriladi.